Project EMF Dordt - 3/8 beschrijvingen bij 779 foto's (1930-1950)
Eind 2016 kreeg ik via Henk Kolkman, vrijwilliger bij Historisch Centrum Overijssel te Zwolle een e-mail dat er nog ongeveer 2000 glas negatieven van EMF Dordt waren te vinden bij het HCO uit de jaren 1911 - 1950. Aangezien dit niet het werkgebied was van HCO bood men ze aan bij beeldbank Dordrecht, maar die hadden in eerste instantie geen belangstelling. Hij stuurde ook een legenda mee van de fotograaf, maar die was gedeeltelijk compleet. Ik mis de nummers 1 tm 756. Vanaf nummer 757 tm 1536 is elke foto kort beschreven en van datum voorzien. Jammer genoeg is dus van foto nummer 1 tm 756 geen beschrijving want deze dateren uit het prille begin van de elektromotorenfabriek.
Tot mijn verrassing vond ik op beeldbank Dordrecht een groot deel van de 2000 glas negatieven digitaal. Dit was verdeeld in een bruin en een geel fotoalbum en m.b.v. de foto beschrijvingen kunnen we in detail aangeven wat de foto voorstelt en uit welk jaar deze komt. Een deel van de foto's uit het prille begin (fotonummer 1 tm 756) heb ik al verwerkt in de historie van EMF Dordt en ga ik de komende tijd aanvullen. De legenda die ik compleet probeer te krijgen begint bij 1 januari 1930 en betreft foto nummer 757 tm 1156. In totaal bevat dit bruine fotoboek 1210 foto's. Daarnaast is er ook nog een geel fotoboek van latere datum en die nummering loopt tot 1956. Beide fotoalbums hebben dus betrekking op de 2000 glas negatieven die bij het HCO liggen. Deel 2 zal ik t.z.t. op de website plaatsen en daarmee maak ik de historie van EMF Dordt compleet.
Ik ga hier de fotobeschrijvingen plaatsen en daaronder de bijbehorende foto's uit het digitale archief van Dordrecht. Dordrecht kan dit ook gebruiken om zijn foto's te beschrijven. Vanwege tijdgebrek heeft het enige tijd geduurd, maar ik had de foto's al genummerd.
Nu wordt het tijd om dit project af te maken en de beschrijvingen erbij te plaatsen. In de komende weken zal ik steeds een honderd tal foto's per keer plaatsen met de bijbehorende legenda. Ik mis een aantal pagina's maar wellicht kunnen we die met medewerking van Historisch Centrum Overijssel aanvullen of met hulp van de bezoekers van deze website.
Aanleg bovengronds leidingnet gemeente Wittem door de Heemaf (1926)
Begin 2018 ontvingen wij een map met daarin een aanbieding van de Heemaf voor een bovengronds leidingnet in de Gemeente Wittem uit 1926. Het GEB heeft deze uitbreiding van het leidingnet uit laten voeren door de Heemaf. Wie heeft meer informatie over dit project (foto's ??). Interessant in de offerte zijn de materialen, kosten en uurlonen die men aanbied.
Ingenieur van der Sijp (Heemaf) (1887 Nijmegen - 1962 Zutphen ) Bron: Han Hulsbergen.
Nico Verhoeff - chef bankwerker EMF Dordt (1938-1971)
Eveline Salario stuurde mij enkele foto's van haar oom Nico Verhoeff die tussen 1938 en 1971 bij EMF Dordt heeft gewerkt. Hij was daar lange tijd chef van de bankwerkerij. In 1962 kreeg hij een Delfts blauw bord en een oorkonde omdat hij er 25 jaar werkte. In 1971 overleed hij. Zijn er nog oud collega's die Nico Verhoeff gekend hebben? Reacties graag onderaan deze pagina of per e-mail naar: rudohermsen@hotmail.com dan zorg ik dat ze bij Eveline terecht komen.
Rechts, Nico Verhoeff, links ??
Een foto met geheel links Nico Verhoeff ? Werknemers van EMF Dordt poseren voor de kapot geschoten gebouwen van EMF net na de oorlog.
De eerste in Nederland vervaardigde elektrische treinen voor Nederlands Indië door Heemaf-Werkspoor (1925-1928) + Film
Tussen 1925 en 1928 leverde de combinatie Werkspoor/Heemaf zes elektrische locomotieven (nummers 3201 t/m 3206) aan het toenmalige Nederlands-Indië voor de verbinding Jakarta – Bogor en Batavia - Buitenzorg. De machines, met een vermogen van 1200 pk, hadden een maximumsnelheid van 75 km/h.
Unieke foto van de bouw van de eerste treinen voor Nederlands Indië van de serie 3201 tot 3206, bron: Stichting Old Hengelo
Biografie Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (1863-1938)
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull, elektriciteitspionier, sportman en fabrikant
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull rond 1917. Bron: HHG
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (26-11-1863, Meppel - 08-09-1938 Doetinchem). Vader: Wolter Hendrik Crull (1828-1864). Moeder: Catharina Annette Kuiper (1831-1909). Echtgenote 1 Aleida Johanna Hendrika Dikkers (1865-1928). Echtgenote 2: Elisabeth Kühm. Kinderen: 4 dochters: Johanna (1895-1945), Catharina Annetta Jacoba (1897-1989), Woltera Hendrika (1900-1966 ) Aleida Johanna Hendrika (1902-1971)
Inleiding Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull werd geboren in 1863. Na de lagere school in de stad Groningen en een weinig succesvol verlopen HBS tijd in diezelfde stad, werkte hij enkele jaren in een fabriek in Borne. Hij pakte daarna de studie weer op. Ditmaal aan de technische hogeschool in Hannover, waar hij elektrotechniek studeerde.
In 1891 ontwikkelde hij veel activiteit voor het Amerikaanse bedrijf Thomson Houston' op de grote elektriciteitstentoonstelling in Frankfürt am Main. Direct na die tentoonstelling volgde een periode van drie jaren praktisch werken in de fabrieken van Thomson Houston en General Electric in de Verenigde Staten. Hij bezocht daar ook de Wereldtentoonstelling in Chicago van 1893.
Op 1 april 1894 begon hij in Borne een technisch bureau, dat zich aanvankelijk vooral toelegde op installatiewerk, op de handel in elektrotechnische materialen en op het stichten van openbare elektriciteitsbedrijven. In 1897 volgde zijn associatie met de werktuigbouwkundige ingenieur Willem Willink en stichtten zij samen de firma 'Hofstede Crull en Willink'.
Eenfase elektromotor van de VIJF uit Doetinchem (1925 - 2018)
Jan Keuper stuurde mij een e-mail over de bijzondere elektromotor van de VIJF uit Doetinchem die hij nog in zijn bezit had. Hij heeft deze motor in de jaren zestig van de vorige eeuw gekocht voor een houtdraaibank die hij gebruikte en de motor werkt nog steeds. De oerdegelijke motor is gemaakt tussen 1925 en 1930 en dit is het eerste exemplaar dat ik ben tegen gekomen afkomstig van elektromotoren fabriek de VIJF uit Doetinchem, opgericht door Hofstede Crull in 1920. De fabriek heeft slechts 14 jaar bestaan en werd in zijn korte bestaan geteisterd door overstromingen en diverse branden, wat uiteindelijk tot het faillissement leidde in 1934. De motor is geschonken aan het Holec Historisch Genootschap en is binnenkort te zien bij Techniek Museum het Heim in Hengelo.
5 prachtige Heemaf films (akte 1-5) gemaakt door Willy Mullens (1924)
Beeld en geluid heeft vele prachtige films online in hun archief, waaronder de mooiste van de Heemaf uit 1924 (akte 1 tm 5). De films werden gemaakt door filmpionier Willy Mullens (1880-1952). Hij richtte in 1914 het bedrijf Haghe films op. Dit bedrijf domineerde de Nederlandse films tussen de eerste en tweede wereldoorlog. Hij was vooral bekend als maker van documentaires, van filmjournaals en filmde als een van de eerste bedrijven in Nederlands Indië. Hij was ook de oprichter van het Filmarchief. In 1924 kreeg hij de opdracht van de toenmalige directeur van de Heemaf, Henri Keus om een uitgebreide film te maken van de Heemaf fabriek. Vooral bedoeld als reclame voor de producten van de Heemaf in binnen en buitenland. De films (zonder geluid) duren elk ongeveer 10 minuten dus ga er maar eens goed voor zitten. De kwaliteit is ook (zeker voor die tijd) erg goed.
AKTE 1 Klik op onderstaande foto en de play button voor de film
AKTE 2Klik op onderstaande foto en de play button voor de film
Ingenieur J.M. Haver, administrateur van suikerfabriek Gondang Winangoen (1921)
In 2016 ontvingen wij een prachtig klein fotoalbum van Jan Hoolmans. Het geeft een mooi inkijkje in het leven van Ingenieur J.M. Haver (de grootvader van Jan Hoolmans), die enkele jaren de beheerder/administrateur was van suikerfabriek Gondang Winangoen bij Klaten in Centraal Java, voormalig Nederlands Indië. De foto's uit onderstaand album zijn gemaakt tussen 1921 en 1924 toen er diverse uitbreidingen plaats vonden. De fabriek werd opgericht in 1909.
Werkend industrieel erfgoed De suikerfabriek is nog steeds vol in bedrijf en draait nog steeds met een antieke stoommachine van Stork. Ook de Heemaf leverde motoren aan deze fabriek. In het naastgelegen suikermuseum (opgericht in 1986) wordt de geschiedenis van de fabriek mooi in beeld gebracht. Dit is overigens het enige suikermuseum van Zuid-Oost Azië en wordt jaarlijks door veel (Nederlandse) toeristen bezocht, vaak met rondleiding in de werkende suikerfabriek waar de tijd lijkt stil te staan en nog exact op dezelfde manier werkt als in de jaren twintig/dertig van de vorige eeuw.
Oude en de nieuwe (3e) ketel van Stork (1921), bron: HHG
Tussen 1925 en 1928 leverde de combinatie Werkspoor/Heemaf zes elektrische locomotieven (nummers 3201 t/m 3206) aan het toenmalige Nederlands-Indië voor de verbinding Jakarta – Bogor en Batavia - Buitenzorg. De machines, met een vermogen van 1200 pk, hadden een maximumsnelheid van 75 km/h.
Unieke foto van de bouw van de eerste treinen voor Nederlands Indië van de serie 3201 tot 3206, bron: Stichting Old Hengelo
Op 07-11-1924 kwam het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (spoorwegafdeling) bijeen om een proefrit te maken met de eerste in Nederland vervaardigde elektrische locomotief door de combinatie Heemaf/Werkspoor t.b.v. de "Nederlandsch Indische Staats Spoorwegen". Deze trein kreeg nummer 3201.
Onlangs kwam ik in het bezit van een groot aantal prachtige scan's uit het Heemaf archief van Historisch Centrum Overijssel. In de loop van de tijd zal ik een selectie van deze foto's op holechistorie.nl plaatsen. De foto's zijn allemaal zeer nauwkeurig beschreven en gedateerd door Jaap Tuik. In dit artikel 3 filmfragmenten van de betreffende trein.
Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle
Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Enkele bekende leden van het KIVI. Geheel links directeur van de Heemaf, Ir. H.I. Keus, daarnaast een man die verdacht veel lijkt op Rento Hofstede Crull, vierde van rechts Ir. F.R. Willink (Heemaf) en geheel rechts Ir. Th. Rosskopf (directeur Smit Transformatoren).
Filmfragment van de proefrit van het KIVI bij de Heemaf fabriek met helemaal in het begin Ir. H. I Keus, directeur van de Heemaf. Later zien we ook nog een proefrit van de zesde trein die naar Nederlands Indië ging. Bron: Holec Historisch Genootschap.
Film van de Nederlands Indische Spoorwegen uit 1929 met een groot aantal treinen, waaronder ook deze elektrische trein van de Heemaf op Java.
Tijdens mijn zoektocht in het archief van Historisch Centrum Overijssel vond ik nog een aantal unieke foto's van het interieur van de treinen voor Java (nummer 3201) uit 18-04-1925. De foto's zijn allemaal beschreven door Jaap Tuik.
Bron: de Koloniale roeping (1927).
Interieur van locomotief voor de spoorwegen op Java. Zicht op omvormer en accu 's (18-04-1925)
Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Foto links: Interieur van de locomotief voor de spoorwegen op Java. Bestuurderscabine, gezien van rechts, foto rechts: Interieur van locomotief voor de spoorwegen op Java. Zicht op compartiment waarin motorkabels uitkomen.(18-04-1925). Bron: Historisch Centrum Overijssel.
Foto links: Interieur van de locomotief voor de spoorwegen op Java. Zicht op hoofdzekeringskast, foto rechts: Interieur van de locomotief voor de spoorwegen op Java. Zicht op schakelbord (18-04-1925). Bron: Historisch Centrum Overijssel.
Foto links: Interieur van de locomotief voor de spoorwegen op Java. Controller in de bestuurderskamer (open) 18-04-1925. Bron: Historisch Centrum Overijssel.
Bron: Holec Historisch Genootschap
De foto iets vergroot om de trein en ingenieurs beter te kunnen zien. bron: Holec Historisch Genootschap
Proefrit van de eerste in Nederland vervaardigde elektrische locomotief t.b.v. de Nederlandsch-Indische staats spoorwegen. De mannen voor de trein zijn van het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs. De spoorwegafdeling. Deze opstelling op de foto is letterlijk in bovenstaande film terug te zien. Bron: De Prins (april 1925) Holec Historisch Genootschap.
1928 - Minister van Koloniën J. Ch. Koningsberger bezoekt de Heemaf. We zien het gezelschap staan bij de 6e locomotief op het proefterrein van de Heemaf. Bron: Holec Historisch Genootschap
Foto'materiaal: bron Historisch Centrum Overijssel te Zwolle met dank aan Jaap Tuik en Peter van der Most.
Met twee woorden opende de eerste Heemafpost na de Tweede wereldoorlog in december 1945 haar publicatie “BEVRIJD en ONGEBROKEN”. De twee jongste werknemers van de Heemaf gaven door middel van een signaal op maandag 16 april 1945 de gedeeltelijke hervatting van de werkzaamheden na de bevrijding. Dat waren Sientje Oude Frerik en Jochem Ooink. Daarvoor had directeur Keus het personeel toegesproken.
Heemaf kreeg veel grondstoffen uit het buitenland, vooral uit Duitsland. De bezetter eiste een deel van de productie voor het eigen land terug. Er werd een Duitse Verwalter aangesteld. Een kantoorruimte werd ingericht als observatiepost voor vliegtuigen en in andere afdelingen zaten de Feldgendarmerie en de Grüne Polizei.
In werkplaatsen werden patroonkoppen gedraaid. Maar omdat er veel relatie met Duitse bedrijven en ook werknemers met Duits bloed was, was er weinig bemoeienis van Duitse zijde. Zo kon het gebeuren dat een deel van het machine park ondergebracht werd in een steenbakkerij in Borne. Omdat Duitsland zijn eigen electroproducten had was er weinig interesse. De april-meistakingen in 1943, met stakingen o.a. in Twente ontstond in Hengelo na de bekendmaking dat oud-militairen zich moesten melden voor krijgsgevangenschap en de deportatie van Joden. De Duits bezetter reageerde met harde hand, tachtig stakers werden geëxecuteerd. En de staking eindigde op 3 mei 1943. Om de Duitsers de illusie te geven werden de ketels opgestookt met allerlei zaken, zodat er wel rook uit de schoorsteen kwam.
Na december 1942 mocht de Heemafpost niet meer gedrukt worden. Maar in 1943 werd een truc uitgehaald; het verscheen onder de naam Economisch Technisch Jaarverslag. Gelukkig lag het bedrijf ver van het station zodat er weinig schade was bij de grote bombardementen in oktober 1944. Toen werd wel Hazemeyer zwaar getroffen. Ook werd een maand eerder de schilders werkplaats bij de Heemaf vernietigd.(foto rechts). Het vijftig jarig bestaan van de Heemaf in 1944 kon niet worden gevierd, maar dat werd in juni 1945 wel ingehaald.
De kantoren van Heemaf in Rotterdam hadden zware schade geleden. Bij het bombardement van Rotterdam op 14 mei 1940 was het kantoor verwoest en bij de bevrijding van de stad Groningen in april 1945 heeft het ernstig geleden.
In 1942 werd de duizendste tractiemotor gemaakt bij de Heemaf. Onderstaande prachtige bedrijfsfilm laat het productieproces zien van de fabricage van de motoren. We zien mannen en vrouwen aan het werk maar ook een toespraak n.a.v. de 1000e tractiemotor. Het zijn prachtige historische beelden van een uniek bedrijf. De film duurt ongeveer een half uur.
Deze reclame van de Heemaf had te maken met de overgang van windenergie naar elektromotoren. Molenaar Rotgerink uit Saasveld stond model voor deze reclame uit 30-08-1931. Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Heemaf caleidoscoop (1941) Bedrijfsfilm van de Heemaf met beelden van het productieproces en alle afdelingen.
Heemaf
Het vervaardigen door Heemaf in Hengelo van drie enorme elektromotoren voor een nieuw gemaal bij Lemmer (1943) in het kader van de Zuiderzeewerken. Verder nog de bouw van het pompgemaal complex, het inbedrijf stellen van de motoren en de bouw van een dieselgemaal in Urk en het droogmalen van de Noordoostpolder.
Heemaf
Andere tijden - documentaire van Werkspoor (Heemaf) naar de Fyra.
Heemaf
Heemaf- elektrisch aangedreven bruggen kranen en sluizen (1930)
Beeld en geluid heeft vele prachtige films online in hun archief, waaronder de mooiste van de Heemaf uit 1924 (akte 1 tm 5). De films werden gemaakt door filmpionier Willy Mullens (1880-1952). Hij richtte in 1914 het bedrijf Haghe films op. Dit bedrijf domineerde de Nederlandse films tussen de eerste en tweede wereldoorlog. Hij was vooral bekend als maker van documentaires, van filmjournaals en filmde als een van de eerste bedrijven in Nederlands Indië. Hij was ook de oprichter van het Filmarchief. In 1924 kreeg hij de opdracht van de toenmalige directeur van de Heemaf, Henri Keus om een uitgebreide film te maken van de Heemaf fabriek. Vooral bedoeld als reclame voor de producten van de Heemaf in binnen en buitenland. De films (zonder geluid) duren elk ongeveer 10 minuten dus ga er maar eens goed voor zitten. De kwaliteit is ook (zeker voor die tijd) erg goed.
Tussen 1925 en 1928 leverde de combinatie Werkspoor/Heemaf zes elektrische locomotieven (nummers 3201 t/m 3206) aan het toenmalige Nederlands-Indië voor de verbinding Jakarta – Bogor en Batavia - Buitenzorg. De machines, met een vermogen van 1200 pk, hadden een maximumsnelheid van 75 km/h.
In 1942 werd de duizendste tractiemotor gemaakt bij de Heemaf. Onderstaande prachtige bedrijfsfilm laat het productieproces zien van de fabricage van de motoren. We zien mannen en vrouwen aan het werk maar ook een toespraak n.a.v. de 1000e tractiemotor. Het zijn prachtige historische beelden van een uniek bedrijf. De film duurt ongeveer een half uur.
{jcomments off}
