Hoe is de Holec ontstaan?
Meer dan 100 jaar geleden waren er in ons land naast Philips nog zes andere toonaangevende bedrijven op het gebied van de elektrotechniek. In volgorde van ouderdom waren dat:
Pioniers als Willem Benjamin Smit (Smit Slikkerveer), Rento Hofstede Crull (Heemaf), Floris Hazemeyer (Hazemeyer),Thomas Rosskopf (Smit Transformatoren) en Hidde Nijland (Coq Utrecht) stonden allen aan de basis van de elektriciteitsvoorziening zoals deze vandaag de dag als vanzelfsprekend wordt gevonden.
Nu word met 1 druk op een knop (of via een APP op de smartphone) een elektrisch apparaat aan- of uitgezet. In het begin ging het er heel anders aan toe, want alles moest nog worden uitgevonden.
De geschiedenis gaat terug naar 1878 toen Willem Smit met een zelf gemaakte dynamo en een booglamp de fabriek van zijn vader elektrisch verlichtte. In 1886 werd door Willem een kleine elektriciteitscentrale aangelegd in Nijmegen t.b.v. de elektrische straatverlichting en eerder dat jaar werd de eerste elektriciteitscentrale van Nederland in Kinderdijk een feit. Rento Hofstede Crull ging hiermee verder en stond aan de basis van vele elektriciteitsbedrijven in Nederland en richtte in 1907 de Heemaf op. Dit was het grootste elektrotechnisch bedrijf van Nederland en men exporteerde wereldwijd.
De oprichting van Coq vindt plaats op 22 juli in 1916 met de stichting van N.V. Electro-Apparatenfabrieken "Systeem Coq" door Ir. H.A. Hidde Nijland. Nijland begon zijn loopbaan bij de NV Electrotechnisch Industrie v/h W. Smit en Co te Slikkerveer na in 1908 als 23 jarige elektro-technisch ingenieur te zijn afgestudeerd. Als student werktuigbouwkunde koos hij in 1905 voor de nieuwe studie richting elektrotechniek. Vandaar zijn mechanische en fysisch inzicht bij zijn latere ontwikkelingen.
Hendrik Arend Hidde Nijland werd in 1885 in Dordrecht geboren en overleed in 1962 in Laren (NH). In 1914 wilde hij samen met zijn oom A.C. Volker Adriaanzn een fabriek voor elektrotechnisch schakelmateriaal beginnen, maar het begin van Wereldoorlog I verhinderde dat. Wel gebruikte hij zijn voorletters HAHN, het Duitse woord voor een haan voor de naam van zijn bedrijf. Haan is in het Frans Coq. Omdat Frankrijk toen nog niet lukte richtte hij zich op de Nederlandse markt.
Oudste personeelsfoto Coq Utrecht (1934-1940) (zittend in het midden, Hidde Nijland). Bron: Archief Coq.
Doel was de vervaardiging van elektrische apparaten voor laag- en hoogspanningstoepassing. Het bedrijf werd gevestigd aan de Ridderschapstraat 6 in Utrecht. In 1917 nam Coq deel aan de eerste Utrechtse Jaarbeurs met hefboomschakelaars 500V en 350A, schakelborden, verdeelkasten, smeltveiligheden en scheidingsschakelaars tot 25kV.
De Heemaf is opgericht in 1908 als voortzetting van een in 1894 gestichte particuliere onderneming. De geboortedatum van Heemaf kan gesteld worden op 1 april 1894. Op die dag werd in Borne door R.W.H. Hofstede Crull een technisch bureau opgericht. Het was de beginperiode van de fabricage van elektrische apparaten in ons land. Meer bekendheid kreeg de onderneming na toetreding van W. Willink in 1897. De onderneming werkte vanaf dat moment onder de naam de firma Hofstede Crull & Willink. De onderneming richtte zich op het opzetten en beheren van elektrische centrales in ons land. Daarnaast werden elektrische installaties in fabrieken aangelegd o.a. in de vorm van licht- en krachtnetten. In 1900 volgde de verhuizing naar Hengelo.
Rento Hofstede Crull in zijn jonge jaren.
Een van de eerste artikelen waar we Hofstede Crull tegen komen, bron: de Gorcummer Courant van 19-07-1894
Read more: De historie van de Heemaf - de periode Hofstede Crull (1894 - 1919)
Van Hazemeyer naar Eaton in 100 jaar
Floris Hazemeyer wordt geboren te Rotterdam op 24 april 1872. Zijn ouders verliest hij op jeugdige leeftijd. Na de lagere school gaat hij studeren aan de Academie (MTS) te Rotterdam en voltooid zijn praktische opleiding bij de Khotinsky in 1887 waar hij alle mogelijke technische problemen moet oplossen. De Kothinsky, een Russische zeeofficier, was de ziel van de onderneming, constructeur en uitvinder. Bij de Kothinsky maakte men gloeilampen, maar ook accu's en ondergrondse kabels (koperdraden in houten kokers) waarmee men een elektriciteitscentrale exploiteerde. Twee andere medewerkers van de Kothinsky (Roothaan en Alewijnse) waren zijn directe collega's. Zij verlieten in 1888 de Kothinsky om een gloeilampenfabriek in Nijmegen te beginnen. Floris Hazemeyer werkt nog enige tijd bij van Rietschoten en Houwens en bij de "Electriciteitsmij Volta" alvorens Hofstede Crull hem aanneemt.
Een bijeenkomst van de directie en ingenieurs van Hazemeyer (1928).Een verjaardag of jubileum? Dit is niet bekend. Zittend tweede van links is oprichter Floris Hazemeyer, rechts daarnaast is directeur Jansma van der Ploeg, staande tweede van rechts is Ir. Arnold Janssen, Bron: Martin Ouwerkerk.
Page 1 of 16
In 1934 werd de telex ingevoerd bij de Heemaf. Dit noemde men toen een "verreschrijver" of een "kletsverdrijver". Hieronder twee prachtige foto's van mevrouw Kwast aan de "verreschrijver".
25-10-1934, mevrouw Kwast aan de verreschrijver, bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.
Bron: Heemaf post 1934 (Archief Holec Historisch Genootschap).
Write comment (0 Comments)
Mede mogelijk gemaakt door: 
De KB archiveert deze website als Digitaal Erfgoed in het kader van een charter van Unesco.
Contact gegevens:
HOLEC HISTORISCH GENOOTSCHAP
Binnenvaart 15
6642 CT Beuningen (Gelderland)
E-mail: info@holechistorie.nl
Mobiel: 06 19009274
