Kleine Holec
Nadat in 1962 Smit Slikkerveer opgegaan was in Heemaf werd in 1963 samenwerking met Hazemeyer gezocht. Motieven voor vergaande samenwerking werd ingegeven door het feit dat de bedrijven sec niet sterk genoeg waren om op de internationale markt een rol te spelen. De samenwerking tussen Heemaf, Smit Slikkerveer en Hazemeyer werd ook wel de kleine "Holec" genoemd.
Grote Holec
Op 5 augustus 1969 werd bekend gemaakt dat er een samenwerking kwam tussen Smit Nijmegen Electrotechnische Fabrieken N.V. (Smit Nijmegen) en de Samenwerkende Electrotechnische Fabrieken Holec N.V. (Holec) met als doel algehele samenwerking. Op dat moment was Smit Nijmegen houdstermaatschappij van alle aandelen van EMF, Coq, AFO, Olthof’s Transformatorenfabriek in Ede en Smit Nijmegen-Compro.
Nederlandstalige bedrijfsfilm van de zojuist opgerichte (grote) Holec uit 1970. Bron: Historisch Centrum Overijssel / HHG
Na het samengaan van Holec en Smit vormen de gezamenlijke activiteiten een programma dat hoofdzakelijk bestaat uit:
- Hazemeyer en Coq: schakelmateriaal LS en HS
- Heemaf, Smit Slikkerveer en EMF: electrische machines
- Smit Nijmegen: transformatoren, industrie-ovens, draad en electrisch lassen
- Allen: Engineering en Contracting in meer of mindere mate.
De omzet van schakelmateriaal zou in het begin 1/3 van de totale omzet zijn. Samenwerking betekent meer complete aanbiedingen te kunnen maken daarbij gebruik makend van de wereldomvattende verkooporganisatie van het schakelaar "Magnefix".
De sector elektrische motoren vormden voor de afzonderlijke ondernemingen een moeilijk gebied. Verwacht werd dat door de volledige integratie van EMF in Heemaf er een beter rendement zal komen. De omzet maakt ruim 1/4 van de totale omzet uit. Nijmegen kent vier op zich zelf staande activiteiten: transformatoren, industrie-ovens, elektrisch lassen en wikkeldraad. Ook hier is de omzet 1/4 van de totale omzet.
Engineering en Contracting met de daaraan dikwijls verbonden apparatenbouw vormt de hoofdzaak van de overige activiteiten. Door de toenemende behoefte aan het leveren van complete systemen zijn er zowel bij Holec als Smit Nijmegen specialistische werkgebieden ontstaan. Het samenvoegen van mogelijkheden op dit gebied stelt Holec in staat om op een breder front diensten aan te bieden.
Verbetering van het rendement wordt centraal gesteld. Dat zal onder meer gebeuren door:
- de gelegenheid van het over en weer gebruik maken van de aanwezige productiemogelijkheden.
- het gebruikmaken van elkaars verkoopapparaten en elkaars aanvullende producten.
- een gecoördineerd inkoopbeleid.
- het samenvoegen van de aanwezige technische kennis.
- het optimaal gebruik maken van de aanwezige liquiditeiten en de financieringsmogelijkheden die ontstaan door de grotere eenheid.
De laatste jaarlijkse algemene vergadering van Smit Nijmegen op 17 oktober 1969 net voor de fusie met Holec. Op de legenda staat de naam v.d. M. , dat is Professor van der Maas. De legenda staat overigens in spiegelbeeld. Links zien we Professor Nolen (tweede man van achter gezien). Bron: Dirk-Jan Rozema.
Engelstalige Bedrijfsfilm HOLEC groep (1970)
Bron: Historisch Centrum Overijssel / HHG / HOLEC
Overzicht Raad van commissarissen en Directie vòòr de samenwerking:
| HOLEC NV | SMIT NIJMEGEN |
|
J. de Wilde |
H.G. Nolen |
|
W.H. Kruyff |
A.E.R. Arnold |
|
E.A. Gelderman |
J.J. Broeze |
|
J. Labruyère |
H.J. Jimmink |
|
C.D. Matthijssen |
H.J. van der Maas |
|
L.H. Meerburg |
|
|
G.A. Ph. Weyer |
Directie:
| HOLEC NV | SMIT NIJMEGEN |
| J.H.A. Alpherts | L.F. Otto |
| J.J. van den Broeke | J.A. Hermans |
| C.F. de Gooyer | J. Wildenboer |
De onderstreepte namen kwamen in de nieuwe Raad van Commissarissen.
J. de Wilde werd voorzitter, en de heren W.H. Kruyff en L.H. Meerburg werden plaatsvervangende voorzitters.
De directie werden vervangen door een Raad van Bestuur.
- C.F. de Gooyer (voorzitter)
- J.A. Hermans (plaatsvervangend voorzitter)
- J.H.A. Alpherts
- J.J. van den Broeke
- J. Wildenboer
De naam Holec werd gehandhaafd. Er is veel gezocht naar de oorsprong van de naam, maar een eensluidend antwoord is er nog niet. Wat erg belangrijk was dat het logo van Hazemeyer, de beroemde dubbele HH, van Hazemeyer Hengelo, nu gebruikt kon worden als Holec Holland. Het hoofdkantoor bleef vooreerst in Hengelo, aan de Steenbakkersweg. De directies van de verschillende bedrijven bleven eerst vrij autonoom en elk bedrijf had nog zijn eigen jaarverslag samen het jaarverslag van de Holec vormend. Gezamenlijk hebben de bedrijven een personeelsbestand van 8499 personen. ( Holecgroep 5119 en Smit Nijmegen groep 3380).
FILM HENGELO METAALSTAD Dit is een documentaire gemaakt door RTV Oost in 2003 over het ontstaan van de elektrotechnische industrie in Hengelo met bedrijven als Heemaf en Hazemeyer wat later de HOLEC zou worden. Over de opkomst en ondergang van de Heemaf. (klik op de foto om de film te starten en klik vervolgens op het icoontje [ ] rechtsonder om de documentaire in volledige schermgrootte te bekijken).
Bron: RTV-Oost, Het Oversticht, Mooi Overijssel. 2003
Heemaf kantoor 1969
In het Holec jaarverslag van 1969 wordt de operationele structuur uiteengezet. We zien hier al dat EMF in de Heemaf is opgenomen. Een van de reden van de fusie waren de problemen bij de motorenfabrikage bij EMF en Heemaf. Eind 1970 zo was de verwachting zouden beide één operationele eenheid vormen. Ook was er een schema van Holec N.V. en haar deelnemingen. Uit dat schema zien we o.a. dat Heemaf de eigenaar van Smit Slikkerveer is.
In het jaarverslag van 1970 zien we de eerste reorganisaties nl. in de sector Engineering en Projecten, de apparatenfabriek in Ede en Hattem en de de Nijmeegse afdelingen Regeltechniek en Compro. Ook de oude staf- en algemene diensten van Smit Nijmegen werden ingekrompen of bij de afzonderlijke Smit onderdelen ondergebracht.
Jaarverslag 1971 (meer volgt....)
In 1973 werd de BV structuur ingevoerd en de namen van de bedrijven sterk ingekort:
- Hazemeyer BV
- Heemaf BV
- Coq BV
- Smit Slikkerveer BV
- Smit Nijmegen BV
- - Smit Transformatoren
- - Smit Ovens
- - Smit Draad
- - Smit Weld
In het jaar 1978 vond de een grote verandering in de Holec organisatie plaats. Tot groot verdriet van de vooral oudere werknemers werden de bekende namen Heemaf, Hazemijer, Coq, Smit Nijmegen en Smit Slikkerveer in de ban gedaan. Er werden binnen Holec vier groepen gevormd:
- Holec Machines & Systemengroep
- Holec Schakelaargroep
- Holec Transformatorgroep
- Holec Diversengroep
Ruwweg genomen bestond de Holec Machines & Systemengroep uit de oude Heemaf (incl. EMF) en Smit Slikkerveer. De Holec Schakelaargroep uit het oude Coq en Hazemeyer.
Directie in 1982, bron: HHG
Er volgde ook een periode van het komen en gaan van directeuren. Een voorbeeld is die bij Smit Slikkerveer. Vroeger waren er altijd directeuren met een groot aantal dienstjaren. J. Jeltema was directeur van 1965 tot 1977 en H.M. van Dantzig van 1970 tot 1982. Maar daarna waren J. Boom, F.H. Schreve, L.A.M. Hoogeveen, R. Nieuwenhuis, A. Verhoef en P. Lagache directeur in Hengelo/Slikkerveer. In 1982 werd C. Hoogendijk directeur van Holec en tevens directeur van Smit Slikkerveer.
In november 1971 werd een van de grootste Nederlandse projecten van Heemaf opgeleverd, de Haringvlietdam. Specialiteiten waren een fietsroute in de kabelbaan en Volkswagen motoren voor de bediening van de sluizen voor het geval dat er geen spanning was. Koningin Juliana opende op 15 november het complex. Ook in dit jaar werd de integratie van EMF Dordt en Heemaf afgerond. De reorganisatie van Hattem werd door splitsing van de activiteiten gerealiseerd. Het deel passend bij Heemaf ging naar Heemaf en de vrijkomende productiefaciliteiten kwamen bij Hazemeyer. De transformatorenafdeling in Ede kwam onder verantwoordelijkheid van Smit Nijmegen.
In Nijmegen werden de in 1970 ingezette reorganisatie in 1972 afgerond, met de bijna volledige opheffing van de staf- en algemene diensten. Ook bij Smit Weld werd samen met een Engelse partner een reorganisatie doorgevoerd. Binnen Holec verloren 400 medewerkers in 1972 hun baan.
De Holec activiteiten op het gebied van de elektronica werden bij Heemaf geconcentreerd. Opgericht werd verder de v.o.f. Melectro, een samenswerkingsverband tussen Heemaf en Siemens voor de bouw van de Metro in Amsterdam.
Ook ging 1972 voor Heemaf niet zonder problemen voorbij. Er werd een basis gelegd voor een meer productiegerichte aanpak. De activiteiten kleine motoren werd beperkt, hierdoor werd de vestiging in Rucphen gesloten en Zwartemeer in omvang beperkt. Dat kostte 100 medewerkers hun baan. Ook werden intern veel medewerkers overgeplaatst. Dat er in die tijd al aandacht was voor water zien we in de oprichting van Aquaclaen B.V. waarin Heemaf met 20% deelnam.
1973 kenmerkte zich met stakingen bij een aantal werkmaatschappijen als gevolg van een loonconflict in de metaalindustrie. Voor Heemaf was belangrijk een overeenkomst met de Britse onderneming GEC Machines Ltd. Kleine motoren werden van GEC in consignatie gehouden en Heemaf kon met zijn speciale machines de markt van GEC benaderen. De afdeling regeltechniek werd van Nijmegen naar Hengelo overgeplaatst en kreeg van de CERN in Genève een grote opdracht.
Door de energiecrisis was in de eerste maanden van 1974 nog niets merkbaar, maar er ontstond wereldwijd een grote aarzeling in het investeren van productiemiddelen. Internationalisatie kreeg extra aandacht zonder de binnenlandse markt te benadelen. In Dortmund werd de verouderde behuizing verlaten en verhuisd naar een nieuw pand in Unna, nabij Dormund. De diesel no-breaksets kregen grotere vermogens (tot 300kVA) en ook treinstellen plannen werden voltooid en opnieuw verkregen. Een zeer grote opdracht werd in Winschoten verkregen, een complete uitrusting van een nieuwe papier- en kartonfabriek. Naast de regelbare gelijkstroom aandrijving van de volledige papiermachine omvatte de opdracht het ontwerpen en levering van de gehele kracht- en lichtinstallatie, hoogspanningsverdelingen, transformatoren en motoren. Het projectenbureau van Heemaf voerde dit project uit in samenwerking met Smit Slikkerveer, Smit Nijmegen en Hazemeyer. Ook de vraag naar telefoontoestellen nam sterk toe.
Ook in 1975 zette de wereldwijde recessie zich door. De industriële bedrijvigheid liep aanmerkelijk terug. De werkloosheid steeg en de structurele problemen kwamen nog duidelijker te voorschijn. Binnen Holec kwam er een personeelsstop waardoor een daling van 100 personeelsleden ontstond. Een winstaandeel voor het personeel zat er ook niet meer in.
In 1976 zetten zich binnen Holec veranderingen in. Er komen in de Raad van Bestuur enkele toevoegingen. Naast de Gooyer, Hermans en van den Broeke komen er twee nieuwe leden. Per 1-1-1977 ir. C.L. van Reijen en per 1-3-1977 drs. J.C. Smit. Vooral deze laatste zal zijn stempel op Holec drukken. Zij komen in de plaats van de Gooyer en van den Broeke die op basis van hun leeftijd moeten aftreden. Op 1 juli 1977 als de Gooyer aftreedt zal Smit hem als voorzitter opvolgen. In 1976 wordt besloten alle activiteiten van EMF Dord over te brengen naar Heemaf Hengelo. De reparatiekant van EMF zal dan naar Smit Slikkerveer gaan. Toch ontstaat nog een nieuwe tak en wel Heemaf-Afo-Automatisering in Hattem met vele mogelijkheden voor de verwachte automatiseringssystemen. Eind 1976 werd het laatste treinstel van de zogenaamde plan V aan de NS overgedragen. De uitbreiding 15 naar 60 sprinters voor de NS zal niet meer in Hengelo maar in Slikkerveer worden gefabriceerd.
In het jaarverslag van 1977 zien we dat er binnen de diverse directies veel is veranderd. De Gooyer is naar de Raad van commissarissen gegaan en bij de Holec Machines & Systemengroep zien we ir. J. Boom, ir. H.M. van Dantzig en F.H. Schreve als directeuren. Heemaf bloed is er niet meer bij. Nieuw is de oprichting van Holec Projects met ir. C. Hoogendijk als directeur. Ook de organisatiestructuur van Holec veranderd. De nieuwe opzet heeft drie facetten. De indeling in activiteiten in vier groep, de operationele organisatie. Dit zijn de schakelaargroep, de machines & systemengroep, de transformatorengroep en de diversificatiegroep. De namen Heemaf enz worden niet meer gebruikt. Verder een geografische indelingen naar landen of landengroepen. Als laatste de functionele organisatie waarbij elk lid van de Raad van Bestuur een verantwoordelijke taak krijgt. De sluiting van EMF Dord is gerealiseerd en de fabricage van telefoontoestellen beëindigd. De oorzaak hiervan is de omschakeling van draaitoestellen in licentie vervaardigd over moet gaan in drukknoptoestellen. De investering die daarmee gepaard zou gaan is voor Holec niet op te brengen. En daarmee komt er een einde aan de vestiging in Coevorden. Een wel zeer grote opdracht komt dit jaar gereed, de elektrische installatie van de aardappelmeelfabriek in Gasselternijveen in december door prins Claus geopend.
Het oprichten van Holec Projects heeft tot doel de kennis op projectengebied binnen Holec te concentreren en ook de internationale meer te benaderen. Aanvankelijk in Utrecht opgericht wordt het verplaatst naar Hengelo.
J.C. Smit (Jezus Christ Superstar) gaat de nadruk leggen op internationalisering. In België komt een nieuw verkoopkantoor voor schakelmateriaal (Schréder-Hazemeyer) en alle aandelen van Kamps worden opgekocht. Kamps zal alle Holec producten gaan voeren. In Frankrijk wordt daarvoor Hazemeyer S.A. in St. Quentin samen met een nieuw verkoopkantoor in Parijs ingezet. In Duitsland wordt Heemaf Unna omgezet in een verkoopmaatschappij voor alle Holec producten. In Groot-Brittannië komt in Londen een nieuw verkoopkantoor. Verder beschikt Holec nu over verkoopkantoren in Saoedi-Arabië, Willemstad, Nigeria en Iran. Verder werden opgericht kantoren in Liberië, Brazilië, India naast uitbreidingen van kantoren in Indonesië en Australië.
Een grote opdracht voor de machines & systemengroep is de levering van nieuw Intercity materiaal voor de spoorwegen. De treinen worden bekend onder de naam koplopers, omdat je van het ene treinstel naar het andere kon lopen. De nieuwe organisatie van Holec Projects is nog in opbouw met vertegenwoordigers in Saoedi-Arabië, Nigeria, Iran en Indonesië. Toch komt nog tweederde van de opdrachten uit Nederland. Belangrijk is de opdracht voor de centrale Mundo Nobo op Curaçao.
Verhuizing hoofdkantoor naar Utrecht in 1976.
Voortzetting van de internationalisatie zien we met de komst van de Reiss-groep met activiteiten in West- en Noord-Afrika en Peja-groep te Arnhem met een sterke positie in de handel met Comecon landen in 1979. Dit ondanks een slecht financieel resultaat van Holec en de Reiss-groep. Holec zou niet overleven als op de oude voet door zijn gegaan. Het jaar wordt met een verlies van ruim 80 miljoen gulden afgesloten. Bij Holec Control Systems werden nieuwe ontwikkelingen gestart om met microcomputers omvangrijke automatiseringssystemen voor de industrie te realiseren.
In 1980 vertekt C. Hoogendijk als directeur van Holec Projects en krijgt zitting in de Raad van Bestuur. Het zijn jaren waarin de stuctuur van Holec steeds verandert. Reorganisaties hebben een drieledig doel: het elimineren van verliezen, het simuleren van winstgevende activiteiten en het scheppen van nieuwe activiteiten. Het verlies was ruim 30 miljoen gulden. Twee in Hengelo bekende bedrijven werden afgestoten. Reobijn en Tubantor werden afgestoten.
In het jaar 1981 gaat de Centrale Ondernemings Raad niet akkoord met de herbenoeming van twee commissarissen. Er werd door Holec beroep aangetekend bij de SER. Deze gaf in 1982 aan dat het bezwaar ongegrond was. De herbenoeming ging dus door. Door de sterke stijging van de olieprijzen, met als gevolg een niet meer stijgend energieverbruik. Hierdoor werden investeringen bij de elektriciteitsmaatschappijen sterk naar beneden bijgesteld. Er werd voor 58 miljoen een reservering gemaakt voor bijzondere voorzieningen, grotendeels voor reorganisaties bij Hazemeyer Hengelo en Frankrijk en Heemaf. Daarnaast was er sprake van sluiting van de grote transformatorenfabriek. Er kwam meer aandacht voor alternatieve energiesystemen In Balk (friesland) werd het bedrijf Paques B.V. gekocht, een bedrijf voor bio-gasinstalaties. Ook werd de N.V. Polenko in Rhenen, producent van windmolens van ca. 15 tot 60kW. In Helmond werd gestart met de bouw van een zonnecellenfabriek. Als laatste werd in Denemarken een belang genomen in Windmatic A/S. Gedurende deze jaren was het Holec Projects dat in belangrijke mate tot het resultaat van Holec bijdroeg. Het nam in dit jaar Eurostroom in Kerkrade over. Het verlies van Holec liep op tot ruim 200 miljoen gulden. Het aantal werknemers liep terug van 7651 naar 7020, grotendeels in het buitenland, van1545 naar 974. Holec kent steeds meer bedrijfsonderdelen. Een overzicht:
In het jaarverslag van 1982 zien we een kentering. Holec gaat terug naar de kernactiviteiten. Besloten werd bedrijven die niet binnen de nieuw gekozen strategie pasten of een relatief grote beslag legden op de schaarse financiële middelen of te veel aandacht vroeger van het management verkocht zouden worden. BTU was al verkocht nu volgden Peja (verkoop meerderheidsbelang) en Reis activiteiten afgebouwd. Reis belangrijkste land Nigeria kwam in ernstige economische problemen. De verkoopactiviteiten zijn nu gesplitst, HEX Holec Export en HVN Holec Verkoop Nederland. Holec wordt opgedeeld in volgende groepen:
- Industriegroep Machines & Systemen
- Industriegroep Componenten
- Industriegroep Distributiesystemen
- Industriegroep Energiesystemen
- Verkoop- en projectengroep
Binnen de oude Hazemeyergroep vermindert het personeel met 25% dat zijn 450 personen. Hattem wordt gesloten en Vollenhoven zal op termijn dicht gaan. Coq verhuisde van Utrecht naar Amersfoort met een integratie van Breukelen. In Nijmegen waren de problemen het grootst. Na onderhandelingen met het Ministerie van Economische Zaken werd onder voorwaarden steun verleend. Op 22 april 1982 werd surseance van betaling voor Smit Transformatoren aangevraagd. Hier bleven de distributietransformatoren buiten. In september werd de surseance beëindigd. De overheid en SEP verstrekten leningen; het personeel vormde een stichting die 50% van het aandelenkapitaal verwierf en 50% bleef bij Holec. Qua personeel en productie werd het bedrijf gehalveerd. De grootte van de windmolens ging omhoog. Er kwam een ontwerp voor een molen met een capaciteit van 3mW. Het personeelsbestand liep opnieuw terug, het aantal medewerkers was nog 5164.
Alle maatregelen in 1982 ten spijt werden in 1983 niet die resultaten bereikt die nodig waren. Toch werd in de tweede helft van 1983 een positieve verbetering in de kernactiviteiten bereikt. Opnieuw werd er een nieuwe groepen indeling bepaald.
- Industriegroep distributiesystemen
- Industriegroep machines & systemen
- Verkoop & projectengroep
- Holec Verkoop Nederland
- Holec International Operations
- Holec Projects
- Holec Control Systems
- Holec Energie Systemen
- Holec Furnaces/Holec Gas Generatoren
- Holec Draad
Holec Projects kent naast Eurostroom nu ook Holec Projects West in Gouda. Door opnieuw reorganisaties bleven slechts 4040 personeelsleden in dienst. In Hengelo en Slikkerveer werden vacaturebanken opgezet. In Nijmegen zorgde de werkgroep "Nieuwe Banen" voor 140 nieuwe banen. Het verlies bedroeg bijna 130 miljoen gulden.
De koers van het aandeel daalde van 1974 naar 1983:
Hoogste koers in dat jaar resp. 290,00 om 70,50 gulden
Laagste koers in dat jaar resp. 175,00 om 28,50 gulden
Waren er in 1983 nog 4040 werknemers eind 1984 waren er nog maar 3404. Er werd weer winst gemaakt maar veel geld ging op aan de kosten voor desinvesteringsprogramma’s. Opnieuw werden bedrijven verkocht:
- Holec Furnaces
- Holec Gas Generators
- Holecsol Componets
- Holec Draad
- Holec Control Systems
In het buitenland:
- Wind-Matic A/S
- Kamps & Co
- Industrial Electric
- Holec Industrias Electricas
Het personeelsbestand werd verminderd met 539.
Een grote opdracht werd verkregen van de SEP, een windturbinepark in het Friese Sexbierum.
En opnieuw werden de namen aangepast:
- Systemen & Componenten
- Machines & Apparaten
- Verkoop & Projecten
Het jaar werd positief afgesloten en de aandelen koers ging sterk omhoog met een hoogste stand op 297,00 gulden.
In 1986 stijgt het aantal medewerkers van 3322 naar 3445. Er volgde in dit jaar een verhuizing van de directie van Utrecht naar Baarn. Maar het was stilte voor de storm. In het jaarverslag van 1987 komt de aankondiging van het vertrek van J.C. Smit als voorzitter van de directie per 1 januari 1988. Ir. C. Hoogendijk wordt waarnemend voorzitter Ook op 1 januari wordt de heer dr. A. van Putten lid van directie. Onder druk van o.a. de Centrale Ondernemings Raad, die het niet ziet zitten dat Hoogendijk voorzitter van de directie wordt legt deze zijn functie per 19 oktober 1988. Met ingang van 1 januari 1989 wordt Th. A. Jansen voorzitter van de directie. De heer van Putten treedt per 9 mei 1989 af als directielid.
De centrale verkoopafdelingen worden gesplitst en opgenomen in de werkmaatschappijen:
- Holec Systemen & Componenten
- Holec Machines & Apparaten
- Holec Projects
Er is nu een concerndirectie met een beperkte staf en een klein aantal centrale diensten. Holec wordt weer decentraal aangestuurd. Deze situatie was er ook voor de komst van J.C. Smit. Holec Projects kreeg zoals een aantal malen eerder een grote tractie opdracht. Er werken inmiddels 360 personeelsleden bij Holec Projects.
Er was een klein positief resultaat maar Holec stond op wankelen. Het was de moeilijke taak voor Tom Jansen Holec van de ondergang te redden.
Op 28 augustus 1989 maakten Holec en Begemann een aanstaande samenwerking bekend door een openbaar bod van Begemann op de aandelen van Holec. Op 25 september werd volledige overeenstemming bereikt.
Holec Projects neemt eind 1989 ook Sissing in Roden over. De achterliggende gedachte is een betere bediening van de Noord Nederlandse markt.
Comments powered by CComment