Ingenieur J.M. Haver, administrateur/beheerder van suikerfabriek Gondang Winangoen (1921)
In 2016 ontvingen wij een prachtig klein fotoalbum van Jan Hoolmans. Het geeft een mooi inkijkje in het leven van Ingenieur J.M. Haver (de grootvader van Jan Hoolmans), die enkele jaren de beheerder/administrateur was van suikerfabriek Gondang Winangoen bij Klaten in Centraal Java, voormalig Nederlands Indië. De foto's uit onderstaand album zijn gemaakt tussen 1921 en 1924 toen er diverse uitbreidingen plaats vonden. De fabriek werd opgericht in 1909.
Werkend industrieel erfgoed De suikerfabriek is nog steeds vol in bedrijf en draait nog steeds met een antieke stoommachine van Stork. Ook de Heemaf leverde motoren aan deze fabriek. In het naastgelegen suikermuseum (opgericht in 1986) wordt de geschiedenis van de fabriek mooi in beeld gebracht. Dit is overigens het enige suikermuseum van Zuid-Oost Azië en wordt jaarlijks door veel (Nederlandse) toeristen bezocht, vaak met rondleiding in de werkende suikerfabriek waar de tijd lijkt stil te staan en nog exact op dezelfde manier werkt als in de jaren twintig/dertig van de vorige eeuw.
Oude en de nieuwe (3e) ketel van Stork (1921), bron: HHG
Martin Ouwerkerk stuurde mij een aantal unieke foto's uit zijn familie album van de firma Hazemeyer. Op deze foto's is onder andere Ir. Arnold Janssen (1902-1992)te zien is. Tussen 1920 en 1950 werkte hij als ingenieur bij Hazemeyer in Hengelo en was hij getrouwd met de dochter van Dr. Wagemaker, de oprichter van TESO, de Texelse veerdienst (https://www.youtube.com/watch?v=HLjFAnA6aKQ). Later richtte hij zelf een bekend bedrijf op in straatverlichting en in 1992 is hij op 90 jarige leeftijd overleden.
Een bijeenkomst van de directie en ingenieurs van Hazemeyer (1928).Een verjaardag of jubileum? Dit is niet bekend. Zittend tweede van links is oprichter Floris Hazemeyer, rechts daarnaast is directeur Jansma van der Ploeg, staande tweede van rechts is Ir. Arnold Janssen, Bron: Martin Ouwerkerk.
Links Ir. Arnold Janssen van Hazemeyer., vierde van rechts Floris Hazemeyer. Datering 1920-1930
Biografie Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (1863-1938)
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull, elektriciteitspionier, sportman en fabrikant
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull rond 1917. Bron: HHG
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (26-11-1863, Meppel - 08-09-1938 Doetinchem). Vader: Wolter Hendrik Crull (1828-1864). Moeder: Catharina Annette Kuiper (1831-1909). Echtgenote 1 Aleida Johanna Hendrika Dikkers (1865-1928). Echtgenote 2: Elisabeth Kühm. Kinderen: 4 dochters: Johanna (1895-1945), Catharina Annetta Jacoba (1897-1989), Woltera Hendrika (1900-1966 ) Aleida Johanna Hendrika (1902-1971)
Inleiding Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull werd geboren in 1863. Na de lagere school in de stad Groningen en een weinig succesvol verlopen HBS tijd in diezelfde stad, werkte hij enkele jaren in een fabriek in Borne. Hij pakte daarna de studie weer op. Ditmaal aan de technische hogeschool in Hannover, waar hij elektrotechniek studeerde.
In 1891 ontwikkelde hij veel activiteit voor het Amerikaanse bedrijf Thomson Houston' op de grote elektriciteitstentoonstelling in Frankfürt am Main. Direct na die tentoonstelling volgde een periode van drie jaren praktisch werken in de fabrieken van Thomson Houston en General Electric in de Verenigde Staten.
De Heemaf op de jaarbeurs in Utrecht (1917-1958) + 4 FILMS
De eerste Nederlandse Jaarbeurs vond in 1917 plaats, op initiatief van de Utrechtse vestiging van "de Vereeniging Nederlandsch Fabricaat". Deze eerste Jaarbeurs trok ruim 150.000 bezoekers, wat voor die tijd enorm veel was. De Jaarbeurs bestaat nog steeds en is uitgegroeid tot een inspirerende plek waar jaarlijks ruim 2,5 miljoen bezoekers komen.
De Heemaf was vanaf 1917 tot eind jaren zestig ieder jaar van de partij op de jaarbeurs in Utrecht. Er werd dan ook veel geld besteed aan reclame en presentatie van hun producten. Dat kun je goed zien op de volgende foto's gemaakt tussen 1920 en 1958. Onlangs kwam ik een 4 prachtige films tegen van de eerste jaarbeurs in 1917, 1917, 1922 en 1927. Op de film van 1917 en 1927 is ook een transformatorzuil van de Heemaf te zien met reclame. De filmfragmenten zijn allemaal zonder geluid (Bron: Beeld - en Geluid).
{jcomments off}
Versierde HEEMAF reclame auto met model SKA motor 01-10-1930
5 prachtige Heemaf films (akte 1-5) gemaakt door Willy Mullens (1924)
Beeld en geluid heeft vele prachtige films online in hun archief, waaronder de mooiste van de Heemaf uit 1924 (akte 1 tm 5). De films werden gemaakt door filmpionier Willy Mullens (1880-1952). Hij richtte in 1914 het bedrijf Haghe films op. Dit bedrijf domineerde de Nederlandse films tussen de eerste en tweede wereldoorlog. Hij was vooral bekend als maker van documentaires, van filmjournaals en filmde als een van de eerste bedrijven in Nederlands Indië. Hij was ook de oprichter van het Filmarchief. In 1924 kreeg hij de opdracht van de toenmalige directeur van de Heemaf, Henri Keus om een uitgebreide film te maken van de Heemaf fabriek. Vooral bedoeld als reclame voor de producten van de Heemaf in binnen en buitenland. De films (zonder geluid) duren elk ongeveer 10 minuten dus ga er maar eens goed voor zitten. De kwaliteit is ook (zeker voor die tijd) erg goed.
AKTE 1 Klik op onderstaande foto en de play button voor de film
AKTE 2Klik op onderstaande foto en de play button voor de film
Project EMF Dordt - 3/8 beschrijvingen bij 779 foto's (1930-1950)
Eind 2016 kreeg ik via Henk Kolkman, vrijwilliger bij Historisch Centrum Overijssel te Zwolle een e-mail dat er nog ongeveer 2000 glas negatieven van EMF Dordt waren te vinden bij het HCO uit de jaren 1911 - 1950. Aangezien dit niet het werkgebied was van HCO bood men ze aan bij beeldbank Dordrecht, maar die hadden in eerste instantie geen belangstelling. Hij stuurde ook een legenda mee van de fotograaf, maar die was gedeeltelijk compleet. Ik mis de nummers 1 tm 756. Vanaf nummer 757 tm 1536 is elke foto kort beschreven en van datum voorzien. Jammer genoeg is dus van foto nummer 1 tm 756 geen beschrijving want deze dateren uit het prille begin van de elektromotorenfabriek.
Tot mijn verrassing vond ik op beeldbank Dordrecht een groot deel van de 2000 glas negatieven digitaal. Dit was verdeeld in een bruin en een geel fotoalbum en m.b.v. de foto beschrijvingen kunnen we in detail aangeven wat de foto voorstelt en uit welk jaar deze komt. Een deel van de foto's uit het prille begin (fotonummer 1 tm 756) heb ik al verwerkt in de historie van EMF Dordt en ga ik de komende tijd aanvullen. De legenda die ik compleet probeer te krijgen begint bij 1 januari 1930 en betreft foto nummer 757 tm 1156. In totaal bevat dit bruine fotoboek 1210 foto's. Daarnaast is er ook nog een geel fotoboek van latere datum en die nummering loopt tot 1956. Beide fotoalbums hebben dus betrekking op de 2000 glas negatieven die bij het HCO liggen. Deel 2 zal ik t.z.t. op de website plaatsen en daarmee maak ik de historie van EMF Dordt compleet.
In 1924 kwam Professor Dr. Atten op het idee om melk te pasteuriseren door er elektrische stroom doorheen te sturen. Hij kwam in contact met Hidde Nijland , directeur van Coq Utrecht en die werd gegrepen door het idee en hij ging over tot een biologisch experiment. Coq ontwikkelde samen met genoemde professor, een elektrische melk pasteuriseer machine. Tussen de geperforeerde platen van grafiet, van elkaar geïsoleerd door glazen buizen, verliep bij 3 kV een stroom van 16 à 20 A en verwarmde de melk. In 1928 was de machine bedrijfsklaar en was de melkinrichting van H.E. Eppens in de Jan Hanzenstraat te Amsterdam de eerste die gebruik maakte van deze nieuwe uitvinding.
In gebruik name van de elektrische melk pasteur inrichting van Coq Utrecht in 1928. Bron: Smit Mededelingen 1966/archief Coq Utrecht.
"Haan oet'n tuk" - Johan Walhof - hoofdcontroleur Heemaf (1919-1959)
Johan Walhof was tussen 1919 en 1959 hoofdcontroleur bij de Heemaf op de afdeling waar de SKA motoren werden gemaakt. Ook reisde hij veel op en neer naar vestigingen in Zwartsluis en Dortmund. Veel ingenieurs hebben bij hem het "vak" geleerd. Hij leerde hen te luisteren naar de mensen die de machines bouwden en lieten proefdraaien. Zij konden precies horen of er iets niet goed draaide. Ook had hij een hekel aan mensen die de handen in de zak hadden. Als een ingenieur in opleiding dat deed was steevast zijn opmerking: "Haan oet'n tuk!". Hij is door toedoen van zijn vrouw, die waarschijnlijk hulp in de huishouding bij Ir. Keus was, in 1919 bij de HEEMAF gekomen. Daarvoor werkte hij heel kort als bankwerker in Borne en woonde hij een half jaar in Doorwerth (Hevea?). Kleinzoon Freddy Walhof stuurde mij dit verhaal en onderstaande foto's.
Controle op aanbouw stator voor SKA motoren van de Staatsmijnen (1947). De controleur is waarschijnlijk Johan Walhof. Bron: Historisch Centrum Overijssel.
Hieronder 2 films uit ons youtube kanaal, over de elektrische treinen van Heemaf/Werkspoor die vanaf 1925 tot 1932 werden geleverd aan Nederlands Indië en de Nederlandse Spoorwegen.
1924 - proefrit van de treinen voor Nederlands Indië
1924-1932 - Overzicht van de treinen gemaakt door Heemaf / Werkspoor
Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle / HHG
Remko Hemmelder stuurde mij eind 2015 prachtig fotomateriaal van zijn opa die vroeger 50 jaar (!) bij de Heemaf gewerkt heeft als tekenaar en administratief/technisch/commercieel medewerker montagebureau. Vandaag de dag komt het niet meer voor dat iemand zo lang bij hetzelfde bedrijf werkt, maar in de jaren twintig van de vorige eeuw was het heel gebruikelijk dat kinderen in de fabrieken kwamen werken waar vaak pa of ma al werkzaam waren. Na wat speurwerk kwamen we erachter dat hij op verschillende foto's te zien was op onze website, maar ook in het boek "De Centrale" over 135 jaar elektriciteit in Nijmegen. Zijn opa was ook actief in WO II en zo ontstond dit verhaal opgesteld door Remko.
Dhr Cornelis Hendrikus Hemmelder, wordt op 8 januari 1909 geboren in Bussum. Als zijn ouders naar Delden verhuizen, gaat Cor op 14 jarige leeftijd van 22-10-1923 tot 15-8-1926 werken bij de heemaf, op de afdeling Verkoop voor administratieve werkzaamheden. Van 15-8-1926 tot 1-4-1932 werkt hij achtereenvolgens bij de tekenkamer en het montagebureau.
Cor Hemmelder in 1928 als leerling tekenaar bij de Heemaf.
Ongeveer 2,5 jaar als leerling tekenaar respectievelijk tekenaar(foto), en daarna 3 jaar als leerling monteur respectievelijk monteur, om zijn praktisch-technische kennis te vervolmaken. Van 1-4-1932 tot 1-1-1933 werkt hij op de afdeling reclame, voor de daar voorkomende administratieve werkzaamheden.
Impressie van de (oude) tekenkamer bij de Heemaf in 1913. Wanneer Cor Hemmelder hier begin is er niet veel veranderd, zelfs de stoeltjes zijn identiek. In 1938 wordt de tekenkamer flink veranderd en uitgebreid. Bron: Historisch Centrum Overijssel.
Jan Weeda stuurde mij onlangs een prachtig overzicht van alle door hem bekende Thomassen motoren die gecombineerd werden met Heemaf en Smit machines.Jan is een oud medewerker van de firma Thomassen (bijna 39 dienstjaren). Hij begon als tekenaar constructeur op de tekenkamer gasmotoren, toen ging hij naar de verkoop nieuwbouw motoren en zuigercompressoren. Daarna heeft hij zich bijna 30 jaar bezig gehouden met alles wat te maken had met de verkoop en engineering van onderdelen voor ombouw van bestaande zuigercompressoren en gasmotoren.
Dat betekende soms hele machines aanpassen, maar ook het vervangen van simpele onderdelen zoals pompen, smeertoestellen, kleine elektromotoren e.d. die niet meer te leveren waren. Op het laatst kende hij heel wat zuigercompressoren en motoren die geleverd waren. Er werden nog wel eens gegevens opgevraagd van oude motoren en zo kwam het overzicht van de Thomassen motoren tot stand.
Eerst een stukje historie over de firma Thomassen.
Als molenaarszoon kwam Geurt Thomassen (1857) uit Arnhem al vroeg in aanraking met techniek. Een molenaar was in die tijd namelijk een allround technicus, die zelf molenstenen behakte, hardhouten tandwielen maakte en te maken had met spekstenen lagers, zwiepende wieken en wisselende winden.Als jongeman werkte hij voor de spoorwegen, waar hij in aanraking kwam met stoommachines.
Rond 1883 besloot hij voor zichzelf te beginnen. In de Rodenburgstraat in Arnhem begon hij een smederij en reparatiewerkplaats. Hij richtte zich op twee vakgebieden waarvan hij het meeste wist: het molenaarsvak en de spoorwegen. Zo maakte hij o.a. bilmachines, waarmee de groeven in molenstenen gekapt konden worden. Hij was ook in staat om stoommachines te repareren en te vervaardigen. Zo kreeg hij ook regelmatig opdrachten van de spoorwegen voor reparatiewerkzaamheden. In 1892 vond Geurt in de persoon van P.W. van Rossum, een familielid van de beroemde Tabaks-fabrikanten, een investeerder. Daardoor kon hij het bedrijf uitbreiden en verhuisde toen naar de Weerdjesstraat 120 in Arnhem.
Connie Oudshoorn uit Twente stuurde mij een e-mail en 5 mooie foto's van haar vader die tussen 1934 en 1937 bij de Heemaf werkzaam was op de tekenkamer. Wat vooral opvalt is de zeer gedetailleerde beschrijving bij de unieke foto's van de Heemaf. Ik heb de beschrijving (achterkant foto) er daarom direct onder gezet. De namen op de groepsfoto's zijn interessant voor familieleden die het verleden gaan onderzoeken.
Hieronder haar verhaal:
Mijn vader werd geboren op 22 december 1912 in Sneek als laatste kind in het gezin van mijn opa Wouter Thomas Sandstra en mijn oma Sjoerdje Baars. Mijn vader had 2 oudere broers, Thomas Wouter en Sjoerd en een oudere zuster, Sophia. De voornaam van mijn vader werd Jan.
Opa had een goedlopend bedrijfje op het Groot Zand in allerlei lederwerk, annex touwslagerij, terwijl mijn oma de gehele dag vlaggen naaide ! De broers van mijn vader bleken ook handelsmannen, terwijl Thomas de zaak van papa uitbreide met oa. schaatsen, sledes en alles wat maar met de winter en met sport te maken had, vertrok Sjoerd, na het vervullen van de dienstplicht, naar Amsterdam en hij verkocht daar oa borstelwerk. Mijn vader zat op de HTS in Leeuwarden.
De oudere broers ondervonden hinder van hun, typsch friese, als Saanstra uitgesproken achternaam, die in het westen van het land niet werd herkend en steevast met een Z en anderszins verkeerd werd opgepakt. De broers hebben toen bij de Kroon een naamsverandering gevraagd, ook voor Jan, niet voor hun zuster, die was inmiddels getrouwd en voor haar maakte het kennelijk niet uit.
Onlangs ontving het Holec Historisch Genootschap wel een heel bijzonder telefoontoestel. We keken er met enige verbazing naar. Het is gewoon een bakelieten toestel uit 1955, ongebruikt en op verschillende onderdelen komt het HEEMAF logo voor. Het “vreemde” zit hem in de kiesschijf. Gebruikelijk voor die tijd is een draai kiesschijf met de cijfers 1 t/m 0. Maar in dit toestel zijn het de cijfers 1 t/m 0 en twee extra in het rood met de letters U en B. Maar het is geen draaischijf want er zitten knopjes op.
Het is dus een drukknoptoestel in de vorm van een draaischijf.
Heemaf maakt van dit type toestel twee versies, een voor de PTT en een voor Philips. Philips leverde deze toestellen wereldwijd met hun bedrijfscentratles mee. De Philipstoestellen hadden ook een Philipslogo. Het afgebeelde toestel is een GDK versie. GDK staat voor Gelijkstroom Druk Kiezen. Het was een druktoetssysteem dat werkte op de UB centrales van Philips.
We hebben een Philipstoestel gekregen. Kenmerkend bij deze toestellen zijn de Philipslogo’s op de haakl-knopje/rustknoppen voor de hoorn. Bovendien is een rooster over de belgaten aan de onderkant aangebracht. Dit om beestjes in de Tropen buiten te houden. Philips kent ook nog een witte variant, maar die is erg zeldzaam. Ook is een intercomvariant bekend. Het is nog niet gelukt de precieze werking te achterhalen. Het toestel is doorgemeten en getest, maar we hebben nog niets gevonden.
PTT vrijwilligers bij het HEIM hadden een dergelijk toestel ook nog nooit eerder gezien. Het Holec Historisch Genootschap is dus erg blij met deze aanvulling in de telefoonverzameling.
In 1920 liet de Heemaf huizen bouwen aan de Bornsestraat in Hengelo speciaal voor de beambten die daar werkten Hieronder zien we een zwart-wit foto toen de huizen net werden opgeleverd in 1920. Veel is er aan de huizen niet veranderd want Helmig Kleerebezem stuurde 3 foto's van exact dezelfde huizen anno 2018.
Heemaf caleidoscoop (1941) Bedrijfsfilm van de Heemaf met beelden van het productieproces en alle afdelingen.
Heemaf
Het vervaardigen door Heemaf in Hengelo van drie enorme elektromotoren voor een nieuw gemaal bij Lemmer (1943) in het kader van de Zuiderzeewerken. Verder nog de bouw van het pompgemaal complex, het inbedrijf stellen van de motoren en de bouw van een dieselgemaal in Urk en het droogmalen van de Noordoostpolder.
Heemaf
Andere tijden - documentaire van Werkspoor (Heemaf) naar de Fyra.
Heemaf
Heemaf- elektrisch aangedreven bruggen kranen en sluizen (1930)
In 1941 leverde de Heemaf een schakelinrichting voor de fabriek van de Koninklijke Stoomweverij te Nijverdal. Behalve de schakelinstallatie werden ook verschillende...
Beeld en geluid heeft vele prachtige films online in hun archief, waaronder de mooiste van de Heemaf uit 1924 (akte 1 tm 5). De films werden gemaakt door filmpionier Willy Mullens (1880-1952). Hij richtte in 1914 het bedrijf Haghe films op. Dit bedrijf domineerde de Nederlandse films tussen de eerste en tweede wereldoorlog. Hij was vooral bekend als maker van documentaires, van filmjournaals en filmde als een van de eerste bedrijven in Nederlands Indië. Hij was ook de oprichter van het Filmarchief. In 1924 kreeg hij de opdracht van de toenmalige directeur van de Heemaf, Henri Keus om een uitgebreide film te maken van de Heemaf fabriek. Vooral bedoeld als reclame voor de producten van de Heemaf in binnen en buitenland. De films (zonder geluid) duren elk ongeveer 10 minuten dus ga er maar eens goed voor zitten. De kwaliteit is ook (zeker voor die tijd) erg goed.
Johan Walhof was tussen 1919 en 1959 hoofdcontroleur bij de Heemaf op de afdeling waar de SKA motoren werden gemaakt. Ook reisde hij veel op en neer naar vestigingen in Zwartsluis en Dortmund. Veel ingenieurs hebben bij hem het "vak" geleerd. Hij leerde hen te luisteren naar de mensen die de machines bouwden en lieten proefdraaien. Zij konden precies horen of er iets niet goed draaide. Ook had hij een hekel aan mensen die de handen in de zak hadden. Als een ingenieur in opleiding dat deed was steevast zijn opmerking: "Haan oet'n tuk!". Hij is door toedoen van zijn vrouw, die waarschijnlijk hulp in de huishouding bij Ir. Keus was, in 1919 bij de HEEMAF gekomen. Daarvoor werkte hij heel kort als bankwerker in Borne en woonde hij een half jaar in Doorwerth (Hevea?). Kleinzoon Freddy Walhof stuurde mij dit verhaal en onderstaande foto's. 
Hieronder 2 films uit ons youtube kanaal, over de elektrische treinen van Heemaf/Werkspoor die vanaf 1925 tot 1932 werden geleverd aan Nederlands Indië en de Nederlandse Spoorwegen.
Als molenaarszoon kwam Geurt Thomassen (1857) uit Arnhem al vroeg in aanraking met techniek. Een molenaar was in die tijd namelijk een allround technicus, die zelf molenstenen behakte, hardhouten tandwielen maakte en te maken had met spekstenen lagers, zwiepende wieken en wisselende winden.Als jongeman werkte hij voor de spoorwegen, waar hij in aanraking kwam met stoommachines.
Mijn vader werd geboren op 22 december 1912 in Sneek als laatste kind in het gezin van mijn opa Wouter Thomas Sandstra en mijn oma Sjoerdje Baars. 
