Hendrik Arend Hidde Nijland, uitvinder en constructeur
Hendrik Arend Hidde Nijland 1885 Dordrecht - 1962 Laren (NH).
Een van de eerste handschakelaars uit 1916 10kV.
Hendrik Arend Hidde Nijland werd 13-05-1885 te Dordrecht geboren. Hij was de zoon van de Haagse Kunstverzamelaar Hidde Nijland. Hidde Nijland Senior was gehuwd met Adriana Volker. Zij hadden vier dochters en drie zoons. Zoon Jan Hidde Nijland was architect, terwijl zoon Dirk Nijland een getalenteerd graficus was.
Broer Dirk Hidde Nijland, Schilder en Graficus ontwierp het bekende Coq logo.
Links: foto Hidde Nijland senior (1851-1931), rechts: Dirk Hidde Nijland, Schilder en Graficus (1881-1955)
Studietijd en eerste baan
Hendrik Arend Hidde (Henk) Nijland ging na zijn middelbare schooljaren studeren aan de Technische Hogeschool te Delft, alwaar hij in 1908 het diploma van elektrotechnisch ingenieur behaalde. Hij was afgestudeerd bij de beroemde professor Clarence Feldmann evenals Professor H.G. Nolen van Willem Smit & Co's Transformatoren. (Zij moeten elkaar bij de T.H. in Delft dus voor het eerst ontmoet hebben, later als lid van het KIVI). Hij begon zijn loopbaan als ontwerp-ingenieur in de tekenkamer van Smit Slikkerveer (1908-1915).
De tekenkamer van Smit Slikkerveer (1914/1915) met geheel linksonder Hidde Nijland. Bron: Archief Brush HMA Ridderkerk.
Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI)
In 1911 brengt het KIVI een bezoek aan Smit Slikkerveer en Smit Dordt. Ter gelegenheid van dit feit hield Hidde Nijland een toespraak voor het KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs). Hidde Nijland is dan nog in dienst bij Smit Slikkerveer en de fabriek van Smit Dordt (EMF Dordt) is nog in aanbouw.
Bron: NRC: 24-09-1911
Op 24 jarige leeftijd (05-08-1909) trouwde hij met Elisabeth van der Meer de Walcheren in Rhoon (Zuid-Holland), zij had in Parijs muziek gestudeerd. In 1911 kregen zij 1 dochter, Elsa Hidde Nijland.
Links: een prachtige foto van Hidde Nijland, zijn vrouw Els van der Meer de Walcheren en dochter Elske of Elsa (10-09-1911). Bron: Dirk Nijland. Rechts een foto gemaakt tijdens zijn huwelijksreis in 1909 (Bron: boek "Hoogtepunt" ,een verhaal over het leven van Elsa Hidde Nijland,(dochter van) die in het boek haar biografie en de stichting beschrijft die zij opgericht heeft).
Systeem Coq
In 1914 wilde Ir. Hendrik Arend Hidde Nijland samen met zijn oom A.C.Volker Adriaanzn. in Frankrijk een fabriek van elektro-apparaten stichten, maar het uitbreken van WO I verstoorde die plannen. Daarom richtte hij zich weer op Nederland, waar door de provinciale elektrificatie een toenemende vraag naar schakel-materiaal was ontstaan. In 1915 richtte hij een fabriek voor hoog- en laagspanningsmateriaal op die in 1916 overging in N.V. Coq.
Bron: Dirk Nijland - uit Cantecleer (personeelsboekje Coq Utrecht 1950)
De fabriek van Systeem Coq in 1920. Bron: Archief Coq Utrecht.
Op 22 juli 1916 richtten de heren ir. H.A. Hidde Nijland, H.C van der Lely en A.C. Volker Azn. de "N.V. Electro-Apparaten Fabriek Systeem Coq" op. Commissaris oom Arie Volker (van het Dordtse bagger-concern) was hoofdaandeel-houder, terwijl Hendrik Arend Hidde Nijland directeur werd. Coq Utrecht specialiseerde zich in het vervaardigen van hoogspanningsschakelinstallaties, en in het bijzonder gesloten schakelmateriaal waarmee grotere veiligheid voor het bedieningspersoneel werd verkregen.
De oprichting van Systeem Coq, bron: NRC 01-09-1916
De historie van Coq Utrecht hebben wij al uitgebreid beschreven en deze kun je HIER vinden. Ik vervolg de biografie met meer informatie over de persoon Hidde Nijland. Deze informatie komt o.a. van zijn dochter Elsa en naaste medewerkers.
Hidde Nijland.
Uitvinder en constructeur
Behalve ondernemer was ir. Nijland vooral uitvinder en constructeur. Als student Werktuigbouwkunde koos hij in 1905 voor de nieuwe studierichting Elektrotechniek. Vandaar zijn mechanische en fysische inzicht, dat later in een groot technisch oeuvre zou resulteren. Wat Coq vervaardigde, het waren allemaal zijn uitvindingen.
Zijn grote hartstocht voor het uitdenken van betere constructies bleek uit de schetsen, die hij in de late uurtjes thuis maakte en die hij 's ochtends naar de fabriek meebracht om ze door zijn medewerkers verder te laten uitwerken.Vaak waren daar 's avonds nog technische discussies aan verbonden, die tot diep in de nacht duurden, maar ook tot verbluffend eenvoudige oplossingen konden leiden. Als tijdens die seances de baas zijn befaamde intuïtie inschakelde, moest iedereen geduldig zwijgen. Dacht iemand het beter te weten , dan was het meteen: "Mond dicht, anders kan ik niet denken". Wat dit betrof hielden de monteurs van de buitendienst een aparte status. Trots op hun kennis van de klare producten, was hij altijd uiterst benieuwd naar deze bevindingen, want de praktijk, dáár ging het bij hem om. Zijn stel regel was, dat eigen ervaring verreweg het beste was, maar voor geëxperimenteer had hij weinig waardering.
Proeven waren volgens hem alleen nuttig aan het einde en meer ter bevestiging. Lang voordat de KEMA in staat was om zijn 150kV's te testen, durfde hij al deze enorme en kostbare constructies te garanderen. De daarmee verkregen kennis werd dankbaar toegepast bij de lagere KV's, want: "Als je dan verkleint, verklein je ook de bijverschijnselen !" Zich wel bewust van de mogelijke risico's, verfijnde hij stapsgewijs de technologie. Aanvankelijk isoleerde èn schakelde hij met transformator-olie en werd de bij weigering ontoelaatbare overdruk meteen breek membraan beveiligd. In latere constructies zorgde olie nog voor de isolatie, maar werd al met perslucht geschakeld. Pas nadat hij door middel van koeling het ionisatie-probleem van de hete gassen had weten op te lossen, zou hij ook op isolatie met perslucht overgaan.
Hidde Nijland (geheel rechts) met een aantal commissarissen (1917-1920). Bron: Archief Coq Utrecht.
Het wezen van het Systeem Coq is nadrukkelijk traceerbaar in het concentrische principe: metalen cylindrische isolatie-omhulling met daarbinnen de uithijsbare schakelelementen. die onschadelijk waren gemaakt door eveneens cylindrische veldsturingen, die men ontworpen had met behulp van metingen in de elektrolytische trog. Nijland verstond de kunst om bij de hoge afschakelvermogens -met perslucht en dubbelbeblazen onderbreking -omkeerconstructies te maken voor de afvoer naa rboven van de schakelgassen door middel van een stelsel van coqoliet-pijpen, schakelorgels genoemd. Hierbij voerde hij zijn idee uit om de uitgeschakelde vermogenschakelaar in zijn geheel uit hijsbaar te maken,wat aparte scheiders bespaarde.
Coqoliet railsysteem (archief Coq Utrecht)
Omdat isoleren droge lucht vereist,werd deze eerst gecomprimeerd en daarna toegelaten tot de schakelinstallatie. Voor dragende constructies waren isolatie-kolommen nodig. Hiertoe ontwierp Nijland coqoliet: geïmpregneerd en cylindrisch gewikkeld transformatorpapier, dat in ovens uitgehard verspanend bewerkbaar was. Bij de grotere constructies plaatste hij voor de veldsturing metalen ringen aan de uiteinden van de kolommen, om bij kleinere installaties condensator-sturing toe te passen, ofwel in coqoliet meegewikkeld aluminium-folie. Mogelijk prijkten Nijlands grootste innovatieve talenten in een constructie waarbij hij de van een aardlaag voorziene vaste coqoliet kolom combineerde met een persluchtschakelaar en waarbij de veldsturing op het condensatorprincipe berustte. Veel van Hidde Nijlands baanbrekende werk, zou door anderen later worden nagevolgd.
Bron: boek " Hoogtepunt" Elsa Hidde Nijland.
FabrieksdirecteurDe fabriek zag ir.Nijland als de baas van mensen en machines, een die vond dat tempo houden een eerste vereiste was. Het bedrijf, maar meer nog het product was zijn enige doel. Aldus streefde hij steeds naar uitbreiding en perfectie. Daarom ook liep hij dagelijks rondjes door de fabriek, iedereen en alles tot in de kleinste bijzonderheden observerend en terecht wijzend. Zo streng als hij was voor zijn personeel, zo zuinig ging hij ermee om. In de oorlog weigerde hij elke medewerking aan de bezetter en was absoluut tegen vordering van zijn goede vaklieden, wat hem alleen door grote persoonlijke moed gelukte. Tot het laatst zou hij over zijn mensen waken en ze inspireren. Alleen door zijn afnemende gezondheid zag men hem al minder vaak op de werkvloer, maar hij bleef voelbaar.
Commercieel talent
Als uitvinder en industrieel was ir. Nijland bovendien gezegend met een merkwaardig commercieel talent. In 1916 ging hij er voor het eerst op uit om kopers te vinden voor zijn product, iets wat opnieuw speelde bij de introductie van het gesloten materiaal. Hierbij bleek steeds weer dat hij een overtuigende persoonlijkheid was. Werd bij zijn bezoeken aan de directeuren van elektriciteitsbedrijven eindelijk, in luttele bewoording en een schetsje, een bestelling overeengekomen, dan blééf men afnemer. En eenmaal klant liet hij ze niet in de steek, bood service achteraf, want de clientele behoorde tevreden te zijn en daarbij moest je doorgaan tot het bittere einde. Om stipte levering, tijdige reparatie of wijziging na te komen, werden onder zijn persoonlijke leiding vaak 's avonds en 's nachts de dingen nog afgemaakt en hij vergat dan nooit de werkelijk prima fourage.
Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI).
Nadat hij in 1908 afstudeerde als Technisch Ingenieur werd hij ook lid van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI). Via het KIVI deed hij veel technische kennis en nieuwe inzichten op. Men maakte geregeld excursies naar fabrieken, beurzen enz. Zo leerde hij ook veel directeuren van bekende fabrieken kennen en dit "netwerken" resulteerde natuurlijk ook weer in orders.
H.M. Koningin Wilhelmina bezoekt de beursstand van Coq Utrecht (1919)
Bron: Smit Mededeelingen 1966.
Sociaal voelend
Zijn vriendschap een weldaad, ontving de heer Nijland ook de gewone man op zijn kamer en luisterde naar diens problemen en gaf hij raad en hulp op reële wijze. In 1947 zou hij zich ook in breder verband door de oprichting van pensioenfonds Coq sterk willen maken voor goede sociale voorzienigen voor zijn getrouwen. In 1950 deed de directeur een extra donatie aan het fonds, zodat ook over de Coq-jaren van vóór 1947 pensioenaanspraken konden worden gemaakt. Ondanks de grotere fabriek bleef hij dezelfde, rechtvaardige persoon, die zijn beloften en afspraken nakwam. Dat leidde tot vruchtbare gesprekken met de Fabriekskern en de Ondernemingsraad. In contacten met deze overleg organen vielen soms harde woorden, maar er was nooit rancune.
Persoonlijkheid
Veel waarde hechtte hij aan een serieuze gedachten uitwisseling, maar ongefundeerde conclusies of foute tegenargumenten werden genadeloos afgestraft. Dan kon hij opeens fel uitvallen, om dit weer even snel te vergeten. Hij had geheel eigen ideeën en een groot plichtsgevoel, met echter als schaduwzijde, dat het hem moeilijk viel taken te delegeren of zijn mening te herzien. Dus een halsstarrig lijkende man, maar die toch respect afdwong. Zijn eis, dat de ander zich net zó inspande voor het bedrijf, was wellicht onredelijk, maar legitiem in de ogen van iemand, die zelf hierin vóór ging. Net zo moeilijk en hard voor ander en zijn als voor jezelf,dan moet je ook afstand doen van alledaagse prettige dingen.
Hij leefde sober maar goed, woonde buiten, maakte graag verre auto reizen en bewonder de natuur. Zo zag hij de bliksem als een grote perfecte vermogens-schakelaar, die, als het elektrische wonder der schepping Gods, door mensen nooit was na te maken. Wel was hem beschoren om tot de dood toe te mogen werken, in het harnas te sterven, zoals hij dit graag wilde. Toen z'n dagen geteld waren, zette hij zich in voor zijn mentale nalatenschap van wijsheid, inzichten en ervaring, met als zijn concrete erfgoed een firma in schakelmateriaal.
Hidde Nijland was een fervent sigaar roker. Hier een exemlplaar met een Coq sigarenbandje. Bron: Archief Coq Utrecht.
Jubilaris
Bij jubilea en herdenkingen was meneer Nijland altijd de meest beminnelijke man,een mens vol geest,humor en medeleven. Zo ook bij het 25-jarig bestaan van Coq en een spreker oude notulen aanhaalde, volgens welke de financier A.C. Volker soms stevige kritiek had gehad op z' n neef Henk en dat hij, toen hij weer eens voor hem garant moest staan, zou hebben gezegd: "De directeur is veel te eigenwijs en te wild en er is een hopeloos verwarde administratie, maar ik doe het omdat ik die jongen nu eenmaal graag kan lijden".
Toen in 1956 de firma 40 jaar bestond, zei men: "Onze baas. de enige die alle veertig jaar hier was, is méér dan jubilaris. hij is de ziel van ons bedrijf".
Bron: boek "hoogtepunt" van Elsa Hidde Nijland
40 jarig jubileum van Hidde Nijland bij Coq. Bron: HHG
Gedurende zijn lange carrière kreeg hij drie hoge onderscheidingen en twee ere-doctoraten:
- 1949: Ridder in de orde van Oranje Nassau.
- 1954: Doctor honoris causa van de Academia Internazionale Di Alta Cultura te Rome.
- 1955: Bevordering tot Officier in de orde van Oranje Nassau.
- 1955: Doctor honoris causa van de Technische Hogeschool Delft.
- 1956: Ridder in de orde van het Legioen van Eer van de Republiek Frankrijk.
H.M. Koninging Juliana feliciteerd Hidde Nijland en zijn vrouw na zijn bevordering tot Doctor aan de TH. te Delft (1955: ) Bron: Dirk Nijland.
Boekje van Coq ter gelegenheid van het 50 jarig bestaan van de elektrotechnische afdeling van de TH in Delft en het ere doctoraat van Hidde Nijland. Bron HHG
In 1954 ontving hij het Eredoctoraat in de technische wetenschappen: "Doctor honoris causa" van de Academia Internazionale Di Alta Cultura te Rome
In 1955 ontving hij het eredoctoraat: "Doctor honoris causa" van de Technische Hogeschool Delft.
Delft 1955: Ere promoties in aanwezigheid van HM Koningin Juliana. Hidde Nijland zittend tweede rij tweede van links. Op de foto staat een kruisje op zijn neus + enkele onderscheidingen op zijn jas. (bron: commons.wikimedia.org).
In 1958 bracht H.M. Prins Bernhard een bezoek aan een beursstand van Coq Utrecht.
Hidde Nijland, Ridder in de Orde van Oranje nassau, bron: HHG
Hidde Nijland, Ridder of officier in de Orde van Oranje Nassau (1949 of 1955), bron: Nike van Rijswijk
Hieronder nog enkele "familiekiekjes" van de familie Nijland, met o.a. Hidde Nijland en Dirk Nijland. De foto's ontving ik van een kleinzoon van Dirk Nijland met dezelfde naam:
Achter v.l.n.r. Dochter van Dirk Nijland (Marie), Marie van der Meer de Walcheren (vrouw Dirk Nijland), Hidde Nijland, ?
Zittend op de voorgrond (met baard): Dirk Nijland, kunstenaar en broer van Hidde Nijland. Bron: Dirk Nijland.
Links: huis familie Nijland in Den Haag (1937), rechts zijn huis in Laren (1940).
Bron: boek "Hoogtepunt" over de stichting van Elsa Hidde Nijland.
Dirk Nijland, broer van Hidde Nijland. Hij was een zeer bekend kunstenaar en ontwierp o.a. het Coq logo. Bron: Dirk Nijland
Hidde Nijland op bezoek bij zijn zwager Pieter van de Meer de Walcheren,
V.l.n.r. Hidde Nijland, Piet Nijland (violist en neef van Hidde Nijland), Pieter van der Meer de Walcheren, Dirk Volker Nijland (+ vrouw), ?,? Bron: Dirk Nijland
Bron: boek "Hoogtepunt" over de stichting van Elsa Hidde Nijland.
In 1962 overleed Hendrik Arend Hidde Nijland op de leeftijd van 76 jaar.
Bron: De Bel 20-02-1962 (Archief Coq Utrecht).
Logo's van Coq Utrecht. Bron: seniorenvereniging Coq.
Kantoor Hidde Nijland 1917-1920 (Bron: Archief Coq Utrecht).
In 1965 werd de Dr. ir. H.A. Hidde Nijland Stichting opgericht als eerbetoon aan deze pionier in de elektrotechniek. Zij organiseert sindsdien elke twee jaar een evenement. De ene keer is dat de lezing, de andere keer de uitreiking van de Hidde Nijland-prijs. Het doel van de stichting is het bevorderen van de ontwikkeling van de wetenschap van en het onderwijs in de elektrotechniek, speciaal dat van de sterkstroom aan de Technische Universiteit Delft. Klik HIER voor de website van de Hidde Nijland Stichting.
Met dank aan Mej. E. Hidde Nijland, dhr. ir. R.M.G. Delsing en dhr. ir. A.A. de Heus. Bron: Uitvinder bij de gratie gods, Dr. Ir. H.A. Hidde Nijland (1885-1962) / Smit Mededelingen 1966 Coq Jubileumnummer / Henk Peet, Archief Coq Utrecht / Holec Historisch Archief (Willy Ahlers)/ Dirk Nijland.
Comments powered by CComment