Met twee woorden opende de eerste Heemafpost na de Tweede wereldoorlog in december 1945 haar publicatie “BEVRIJD en ONGEBROKEN”. De twee jongste werknemers van de Heemaf gaven door middel van een signaal op maandag 16 april 1945 de gedeeltelijke hervatting van de werkzaamheden na de bevrijding. Dat waren Sientje Oude Frerik en Jochem Ooink. Daarvoor had directeur Keus het personeel toegesproken.
Heemaf kreeg veel grondstoffen uit het buitenland, vooral uit Duitsland. De bezetter eiste een deel van de productie voor het eigen land terug. Er werd een Duitse Verwalter aangesteld. Een kantoorruimte werd ingericht als observatiepost voor vliegtuigen en in andere afdelingen zaten de Feldgendarmerie en de Grüne Polizei.
In werkplaatsen werden patroonkoppen gedraaid. Maar omdat er veel relatie met Duitse bedrijven en ook werknemers met Duits bloed was, was er weinig bemoeienis van Duitse zijde. Zo kon het gebeuren dat een deel van het machine park ondergebracht werd in een steenbakkerij in Borne. Omdat Duitsland zijn eigen electroproducten had was er weinig interesse. De april-meistakingen in 1943, met stakingen o.a. in Twente ontstond in Hengelo na de bekendmaking dat oud-militairen zich moesten melden voor krijgsgevangenschap en de deportatie van Joden. De Duits bezetter reageerde met harde hand, tachtig stakers werden geëxecuteerd. En de staking eindigde op 3 mei 1943. Om de Duitsers de illusie te geven werden de ketels opgestookt met allerlei zaken, zodat er wel rook uit de schoorsteen kwam.
Na december 1942 mocht de Heemafpost niet meer gedrukt worden. Maar in 1943 werd een truc uitgehaald; het verscheen onder de naam Economisch Technisch Jaarverslag. Gelukkig lag het bedrijf ver van het station zodat er weinig schade was bij de grote bombardementen in oktober 1944. Toen werd wel Hazemeyer zwaar getroffen. Ook werd een maand eerder de schilders werkplaats bij de Heemaf vernietigd.(foto rechts). Het vijftig jarig bestaan van de Heemaf in 1944 kon niet worden gevierd, maar dat werd in juni 1945 wel ingehaald.
De kantoren van Heemaf in Rotterdam hadden zware schade geleden. Bij het bombardement van Rotterdam op 14 mei 1940 was het kantoor verwoest en bij de bevrijding van de stad Groningen in april 1945 heeft het ernstig geleden.
Links: Bombardement Rotterdam, rechts schade Groote Markt Groningen. (Bron: Willy Ahlers).
Het geven van het bevrijdingssignaal. Bron: Willy Ahlers.
Filmfragment Heemaf 1945
Onlangs vond een kort maar uniek fragment van Amerikaanse soldaten die poseren voor het Heemaf gebouw in Hengelo op het einde van de Tweede Wereldoorlog. In de Heemaf fabriek werden o.a. telefoon en telegraaf centrales gemaakt en deze werden tijdens de oorlog overgenomen door de Duitsers en bleven - onder dwang - op volle capaciteit doordraaien voor de Duitse oorlogsindustrie. Op het dak van de Heemaf fabriek stond Duits afweer geschut en radar apparatuur van Hazemeyer. De radar apparatuur was geconfisceerd bij Hazemeyer. De Heemaf fabrieken liepen weinig schade op gedurende de oorlog in tegenstelling tot Hazemeyer.
Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle
Hieronder de gehele film. De film toont aan de hand van authentieke, veelal amateurbeelden hoe de Tweede Wereldoorlog in Overijssel is verlopen. In het eerste kwartier wordt de aanloop naar de Duitse inval belicht, daarna is er ca. 15 minuten beeldmateriaal van het dagelijks leven tijdens de bezetting en het laatste kwartier richt zich op de bevrijding. Zet het schuifje op 16.16, dan zijn er beelden van de Heemaf fabriek met de 1000e tractiemotor en beelden van de productie van de SKA motoren.
Deze film is tot stand gekomen door een samenwerkingsverband tussen Historisch Centrum Overijssel, Ronron Audiovisuals, Provincie Overijssel en Bevrijdingsfestival Overijssel/Niek van der Sprong Producties.
Meer informatie over Hengelo en WO II. Klik HIER.
Hengelo bevrijd (1945). Bron: www.secondworldwar.nl
Wie heeft er nog verhalen of informatie over WO II bij de Heemaf ? Graag e-mail naar:
Comments powered by CComment