Systeem Coq Utrecht
Hidde Nijland, oprichter Coq Utrecht met de fabriek (1920)
Hazemeyer
Floris Hazemeyer, oprichter van Hazemeyer bij de fabriek aan de Tuindorpstraat in Hengelo (1914)
Heemaf
Een Heemaf vrachtauto met daarop een Heemaf motor staat voor de nieuwe Heemaf fabriek (1900)
EMF Dordt
Werklui van Willem Smit & Co's Electromotorenfabriek in Dordrecht (1916)
Smit Transformatoren
Vervoer transformator door fa. Frederiks d.m.v. paardentractie (1913-1915)
Heemaf
Wikkelarij 1922
Electromotorenfabriek (EMF) Dordt
Wikkelarij Ruckphen (1948)
Heemaf (Hofstede Crull & Willink)
2 transformatorzuilen op wagon van Staatsspoorwegen (1-9-1913)
TCS/Heemaf
Twentsch Centraal Station voor Stroomlevering / Heemaf (1916)
Heemaf
Grote machine hal 1919
Hazemeyer
Reyrolle hal (1922)
Smit Slikkerveer
Draaistroomgenerator 16-11-1912
Heemaf
Elektrische centrale Helpman Groningen 1914
Systeem Coq Utrecht
Lossen van een 10 kV (1922)
Heemaf
Poseren tijdens eerste proefrit van locomotieven voor Java. In midden met vlinderdasje HEEMAF directeur Keus (1928)
Rento Hofstede Crull
De oprichter van de Heemaf bij een machine van de General Electric Company tijdens de Wereldtentoonstelling in Chicago (1893).

Coq Logo

De oprichting van Coq vindt plaats op 22 juli in 1916 met de stichting van N.V. Electro-Apparatenfabrieken "Systeem Coq" door Ir. H.A. Hidde Nijland. Nijland begon zijn loopbaan bij de NV Electrotechnisch Industrie v/h W. Smit en Co te Slikkerveer na in 1908 als 23 jarige elektro-technisch ingenieur te zijn afgestudeerd. Als student werktuigbouwkunde koos hij in 1905 voor de nieuwe studie richting elektrotechniek. Vandaar zijn mechanische en fysisch inzicht bij zijn latere ontwikkelingen.

Hendrik Arend Hidde Nijland werd in 1885 in Dordrecht geboren en overleed in 1962 in Laren (NH). In 1914 wilde hij samen met zijn oom A.C. Volker Adriaanzn een fabriek voor elektrotechnisch schakelmateriaal beginnen, maar het begin van Wereldoorlog I verhinderde dat. Wel gebruikte hij zijn voorletters HAHN, het Duitse woord voor een haan voor de naam van zijn bedrijf. Haan is in het Frans Coq. Omdat Frankrijk toen nog niet lukte richtte hij zich op de Nederlandse markt.

Eerste personeelsfoto Coq Utrecht 1917
 Oudste personeelsfoto Coq Utrecht (1934-1940) (zittend in het midden, Hidde Nijland). Bron: Archief Coq.

Doel was de vervaardiging van elektrische apparaten voor laag- en hoogspanningstoepassing. Het bedrijf werd gevestigd aan de Ridderschapstraat 6 in Utrecht. In 1917 nam Coq deel aan de eerste Utrechtse Jaarbeurs met hefboomschakelaars 500V en 350A, schakelborden, verdeelkasten, smeltveiligheden en scheidingsschakelaars tot 25kV. 

 

Het opstarten van de fabriek
Op 22 juli 1916 richtten H.A.H. Nijland, H.C. van Lely en A.C. Volker Adriaanzn. de N.V. Electro-Apparaten Fabriek “Systeem Coq” op. Commissaris en oom Arie Volker was hoofdaandeelhouder, neef Henk Hidde Nijland belastte zich met de dagelijkse leiding. Gestart werd met elektrische apparaten, maar al snel richtte men zich geheel op schakelmateriaal tussen 220 en 380 Volt.

 
De eerste fabriek aan de Ridderschapstraat 6 in Utrecht. 

Schilderij van de eerste fabriek van Coq Utrecht. Wie weet waar dit schilderij is ? Hoogstwaarschijnlijk geschilderd door Dirk Nijland, broer van Hidde Nijland.  Het huidige gebouw aan de Ridderschapstraat 6 in Utrecht lijkt nog veel op het gebouw op dit schilderij. Zie STREETVIEW. Nu zit er een mediabedrijf in die Ben Kuiken heet, daarnaast zie je het gebouw 6A en de gevelplaat van Automobielbedrijf UTAM. 

Oprichting Coq Utrecht 1916

De oprichting van Systeem Coq, bron: NRC 01-09-1916 

1916-1920 : Hidde Nijland met zijn commissarissen (Hidde Nijland 2e van rechts). 

Er was dus in 1916 een bescheiden begin van "Systeem Coq" in een voormalig koetsbedrijf aan de Ridderschapstraat no 6 in de binnenstad van Utrecht. De fabriek werd voorzien van machines en werktuigen. Men ging op zoek naar werknemers en lonen moesten betaald worden. Maar ook afnemers moesten worden "gekweekt" en bezocht worden –maar bovenal er diende geld te zijn. De oprichter had wel enige toezeggingen tot deelneming maat moest toch meer mensen voor zijn onderneming interesseren. Hij moest dit alles alleen doen, dus: overdag op reis en ’s avonds en dikwijls ’s nachts de zorgen voor de fabriek. Men meent vaak dat het in onze tijd het niet zo nodig is loodzware lasten van verantwoordelijkheden op de schouders te nemen omdat het zonder dat ook wel zal gaan. 

Aanleg Coq installatie uit het begin toen het bedrijf nog aan de Ridderschapstraat gevestigd was. Schatting 1916-1919. Bron: HHG

 

Handschakelaar 1916 10 kV
Een van de eerste handschakelaars uit 1916 10kV.

Bron: HHG

Uitvinder Hidde Nijland
Dr. ir. H.A. Hidde NijlandWie de heer Hidde Nijland gekend heeft weet wel beter. Hij achtte zichzelf niet alleen verantwoordelijk voor de gang van zaken in het bedrijf, maar ook voor het handhaven van de goede naam van het fabricaat, zijn eigen schepping het "Systeem Coq" product van zijn geest. Hij bleef nooit stilstaan bij het reeds bereikte hoe indrukwekkend dat in de tijd waarin het tot stand kwam ook werd gevonden en ook werkelijk was. Hij bleef aan zijn geesteskind arbeiden, zocht onvermoeibaar naar verbeteringen, toetste zijn product aan de steeds zwaarder wordende eisen, welke de technische vooruitgang ging stellen en trachtte ook steeds daarop vooruit te lopen. Op deze wijze bouwde hij steen voor steen aan de fabriek die hij in zijn gedachte had.

Aan het eind van zijn leven liet hij een fabriek na met internationale vertakkingen. Met het bovenstaande is in kort bestek iets geschreven over de bijzondere persoonlijkheid van de overleden president-directeur dr. Ir. H.A. Hidde Nijland. Met betrekking tot het 46 jarig fabricageprogramma van zijn onderneming zegt ook onderstaand kort bestek met vaderlandse woorden:

Ay siet wat goede courage vermag


Jaarbeurs Utrecht
In 1917 stond Hidde Nijland met een stand van Coq op de eerste jaarbeurs in Utrecht. Zie hieronder enkele foto's.

 Eerste jaarbeurs Utrecht 1917

 

 Jaarbeurs Utrecht 1917 (Bron: Archief Utrecht)

 

Bron: Verslag over den toestand der provincie Utrecht in 1917 (1-1-1917).

 

Jaarbeurs Utrecht 1919, bron: hkth.nl

Beursbezoek 1920 Prins Hendrik
In 1920 brengt Prins Hendrik tijdens de beurs in Utrecht een bezoek aan de stand van Coq.

Thomas Rosskopf (Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek)Op 30 augustus 1916 had Hidde Nijland al contact met Thomas Rosskopf  van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek in Nijmegen getuige deze bestelling van Coq bij Smit voor 18 stroomtransformatoren. Dit document komt uit de archieven van Smit Transformatoren en is het enige document gerelateerd aan Coq uit die periode dat bewaard gebleven is. Coq BV was toen nog gevestigd in de Ridderschapstraat in Utrecht. In 1920 verwoestte een brand de oude fabriek en daarmee ook de administratie.

Bron: HHG

De fabriek tussen 1916 en 1925

Smederij, Ridderschapstraat 1917, bron: hkth.nl

Schilderswerkplaats, 1917, Ridderschapstraat

Productie isolatoren (1916-1920)

Bankwerkerij (1916-1920)

Bron: Hkth.nl

 

Magazijn 1916-1924

Magazijn 1916-1924

 

 

Fabricage isolatoren 1916-1920

Polijsterij 1916-1920

 

 

Montage middenspanningsschakelaar (1920).

 

Links afdeling isolatoren

Boorderij Coq 1916-1920

Plaatwerkerij (1916-1925).

De administratie, planning en tekenkamer van Coq tussen 1916 en 1925 

 

Bron: Rotterdamsche Courant, 1923,  rechts kantoorpersoneel (1917-1925).

 

werkvoorbereiding, 1916-1920

Tekenkamer (1916-1920).

 

Tekenkamer Coq (1916-1920)

 

Tekenkamer Coq (1916-1920)

 

Planning

 

Planning met gekleurde punaises

Planning 1916. Let ook op het jongetje rechts. Ik schat hem rond de 14 jaar   

Kantoor van een van de afdelingschefs (1916).

Kantoor van Hidde Nijland (1916). Zie ook het schilderij met daarop het gebouw uit 1916.

Bankwerkerij/ Leerschool COQ
Vanaf rond 1922 tot aan de sluiting in 1977 had Coq een leerschool in de bankwerkerij waar de jongens hun vak leerden en zo klaar gestoomd werden voor het grote werk in de verschillende afdelingen van het bedrijf. Hieronder wat fotomateriaal van deze bankwerkerij/leerschool door de jaren heen.

Bankwerkerij (1916-1925)

 

Draaierij, bankwerkerij (1916-1925)

Bankwerkerij/Leerschool 1960-1965, bron: hkth.nl

Bankwerkerij/Leerschool 1960-1965, bron: hkth.nl

Gebouwen (1916-1920 )

Fabriek Coq (1916-1920). 

Stoommachine bij Coq Utrecht in het begin bij de Kanaalstraat 41 (later 72) dus 1920-1925

Voorgevel vn de fabriek uit 1931, Kanaalweg 41 Utrecht, bron: hkth.nl

Plattegrond van de fabriek uit 1931, Kanaalweg 41 Utrecht, bron: hkth.nl

Foto fabriek Coq rond 1925-1930 Bron: HHG

1953 - voorgevel fabrieksgebouw Coq aan de Kanaalstraat 41. Blijkbaar is het nummer nu gewijzigd naar Kanaalstraat 72. bron: hkth.nl

Fabriek van Coq aan de Kanaalweg 41 te Utrecht (1921), bron: hkth.nl

 

Plattegrond van de fabriek van Coq in 1950 (links) en 1951 (rechts). bron: hkth.nl 

Coq in 1948, bron: HHG

Verhuizing van de fabriek naar een nieuw pand vanwege een grote brand.
Na enige jaren laagspanningsschakelmateriaal te hebben vervaardigd in de oorspronkelijke vestiging werd - na een brand in 1920 - het bedrijf in veertien dagen overgebracht naar een fabrieksgebouw, dat de oorsprong is van het latere Coq complex aan de Kanaalweg 41.  

 

Voorgevel kantoor en fabriek van Coq aan de Ridderschapstraat 6 te Utrecht.

 

Brand in het eerste fabrieksgebouw aan de Ridderschapstraat  (1920)

Voetbalvereniging HVVU (1930) speelde op het terrein van Coq. Op de achtergrond rechts zien we de fabriek. Bron: Archief Utrecht.

Gist en spiritusfabriek Kanaalweg 7
Luchtfoto Coq , Kanaalweg 41 (1950)  

Bron: Boek Utrecht, uitgave ter bevordering van vreemdelingenverkeer in Utrecht (1921)

 

Gesloten schakelmateriaal
Al in 1922 wordt het eerste geheel gesloten hoogspanningsschakelmateriaal op de markt gebracht. Type KS (Kabeleindsluiting+ Scheider) en KSA (Kabeleindsluiting+ Scheider + Automaat), in 1923 is het eerste grote schakelstation "Amsteldijk" 60 velden met 6 en 10kV. In de kronieken staat ergens, dat het soms veel moeite kostte om nieuwe nog totaal onbekende vormen van hoogspanningsmaterieel ingang te doen vinden. Dhr. Nijland had hiervoor de volgende methode. Hij bezocht een bepaald bedrijf met de regelmaat van de klok een jaar lang eenmaal in de veertien dagen tot hij eindelijk een order kreeg (waarschijnlijk heeft hij toen al "volk" geroepen). Het is best mogelijk dat men dit deed om van hem af te zijn. Wanneer de eerste batterij echter eenmaal in bedrijf was, bleef dat bedrijf tot de afnemers behoren. Het schakelmateriaal was duurder maar compacter en veiliger voor het bedienend personeel. In de jaren daarna worden de spanningen en vermogens steeds groter.

Bron: HHG

Schakelinrichting Systeem Coq rond 1920
Geheel gesloten hoogspanningsmateriaal: KSA*3/10kV (1923) Bron: Archief Coq.


Coq kast in de hoogspanningsinrichting in Weert (1928), bron: Archief Coq.

Foto slideshow
{besps}CoqUtrechtSlideshow{/besps} 


Schakelaanleg Systeem COQ olieschakelaar met stroomtransformator (1920-1930). Bron: KEMA

Inspectie Coq Schakelkast 30 kvA transformator rond 1920-1925.

Schakelinrichting Systeem Coq rond 1920

10kV PUEM Utrecht Obrechtplein ±1930. Bron: HHG/Coq.

10 kV (1922)
10kV uit 1922

Lossen 10 kV GEB Amsterdam, 1932, bron: HHG

Bron: Sumatra Post 16-09-1932

CoqOnderstationKostverlorenAmsterdam

Bedieningslessenaars voor onderstation Kostverloren van het G.E.W. Amsterdam voorzien van NIEAF meters. Datering 1919-1925. Bron: HHG 

Schakelinstallaties/ uitbreiding assortiment
De periode van 1922 tot 1927 stond geheel in het teken van de levering van schakelinstallaties van het vierkante type, van kleine installaties tot stations van grote afmetingen. Door de groter wordende centrales begon men te denken aan grotere te onderbreken vermogens. Dit maakte druk vaste tanks nodig en omdat die vervelende bakken altijd rond wilde worden als je er een explosie in maakte, lag het voor de hand ze meteen maar rond te maken. Zo ontstond het super materiaal. Dan komen we langzamerhand in het gebied van de hogere spanningen van 24.000 (24kV) voor Rotterdam naar 36kV voor de CEF in België. Eenvoudig ging dit echter niet. Het wantrouwen tegen nieuwe ideeën en veranderingen stak steeds weer de kop op. Zo twijfelde de directeur van Rotterdam aan ons bekende losvast-zetinrichting. Dhr, Nijland vroeg hem toen of hij wel een bier uit een flesje had gedronken. Toen hier een bevestigend antwoord op kwam zei hij: "nou de sluiting daarvan is net als de onze losvast en zo’n flesje gaat toch ook niet vanzelf open". De genoemde directeur was toen geheel overtuigd. 

Olieschakelaar 10 kV 1922
Olieschakelaar 10 kV uit 1922

Olieschakelaar (1922)
Olieschakelaar 1922


Inspectie Frankrijk 1930
Inspectie installatie in Frankrijk 1930

{besps}CoqUtrechtProdukten{/besps}

Personeelsadvertentie 1929
Bron: NRC 15-08-1929

Elektrificatie/ nieuwe ontwikkelingen
In verband met de elektrificatie van de Nederlandse Spoorwegen worden vanaf 1932 onderstations (25 kV) gebouwd. Deze periode werd gevolgd door de levering in 1934 van een schakelinstallatie voor het onderstation Veenendaal van de P.U.E.M. in Utrecht. Het eerste station in een buiten opstelling. Een grote sprong in de ontwikkeling betekende de aanmaak van een 100.000 Volt installatie voor de P.E.B. in Groningen bestemd voor Gasselte met gescheiden fasen in olie geïsoleerd. De 100 kV olie-arme schakelaars worden in 1937 ontwikkeld. In de oorlogsperiode 1940-1945 volgt de ontwikkeling van 150 kV schakelmateriaal.

PUEM (1934), bron: HHG

Een korte beschrijving van Coq Utrecht in een speciale uitgave van het blad electrotechniek the electrification of the Netherlands, (1935).

 

 

Reclame van Coq Utrecht (1940), bron: hkth.nl

10 kV schakel en transformatorstation Veenendaal (1934), bron: HHG

Coq schakelmateriaal voor GEB onderstation 1934, bron: HHG

Artikel over olieschakelaars Systeem Coq bij het GEB,  2-11-1929, bron: Rotterdamsche Courant.

Gasselte, 1953, bron: Dirk Nijland

Administratie 1940-1945, bron: hkth.nl

50 kV en 150 kV installatie: Bron: hkth.nl 

WO II
Inmiddels heeft de Tweede Wereldoorlog een schaduw over ons land gelegd. Deze situatie zag Hidde Nijland gewoon zwart-wit en weigerde elke medewerking met de bezetters. De oorlogsjaren werden overigens goed gebruikt. Reeds voor de oorlog waren in elektriciteitskringen van ons land plannen ontstaan om te komen tot koppeling van de vaderlandse centrales. Voor deze koppeling dacht men aan schakelinstallaties voor 150.000 Volt, die tot dat tijdstip nog niet in Nederland waren gebouwd, noch in open, noch in gesloten uitvoering. Nijland, die hier grote mogelijkheden voor de fabriek in zag wilde een dergelijke schakelinrichting in gesloten uitvoering wel gaan bouwen, na enige jaren van naarstig speuren en veel researchwerk zodanige resultaten bereikt, dat de directie van de P.L.E.M. op 31 december 1942 Coq de levering opdroeg voor een dergelijke installatie met een afschakel vermogen van 1500 mVA. Overigens hebben de KEMA en de PLEM geholpen bij de ontwikkeling ervan. In april 1947 kwam dan deze destijds voor Coq enorme installatie gereed. Inmiddels zag het er duidelijk naar uit dat de stijging van het elektriciteitsgebruik onverminderd voort zou gaan. Feitelijk moest al aan een afschakel vermogen van 2500 mVA kunnen worden voldaan. In 1958 werkte in Lutterade (PLEM) het afschakel vermogen op 3500 mVA. Voor Hidde Nijland was dit een bekroning van zijn werk.

Een deel van een willekeurige notule uit 15-01-1941 met besprekingen tussen Hidde Nijland over de administratie, bron: HHG

Bron: hkth.nl 

Transportfoto's.

Prachtige foto vervoer van een Coq installatie 1930-1940
Prachtige foto van het vervoer van een Coq installatie 1940-1950.

1951, bron: HHG

Onbekend, jaren vijftig, bron: HHG

Onbekend, transport jaren 60, bron: HHG

Transport, jaren zestig, bron: HHG

Handelsmerk Coq vastgelegd

In 1953 wordt het handelsmerk en logo van Coq vastgelegd.

Bron: HHG/ archief Coq

 

 

In 1958 bezocht H.M. Prins Bernhard de fabriek van Coq Utrecht

In 1952 brengt H.M. Prins Bernhard een bezoek aan de Nederlandse Industriële Tentoonstelling "Asi es Olanda" in Mexico DF in 1952 waar hij de Mexicaanse President Miquel Alemán Valdés rondleid. Hier ziet u de delegatie bij de beursstand van N.V. Coq uit Utrecht.Bron: Archief Coq Utrecht.

Dirk Volker Nijland geeft uitleg aan de Mexicaanse president Miguel Alemàn  Valdés tijdens de Nederlandse exporttentoonstelling Asi es Olanda in Mexico  (beursstand Coq 1952). 

Gijsbertus Hendriks (rechts), stempelmaker van Coq Utrecht.

Isolatiemateriaal Coquolite
Het woord "Coquolite" komen we altijd tegen wanneer we het hebben over machines van Coq Utrecht. Wat is nu eigenlijk coquolite?

Coquolite is een speciaal dun, sterk papier (bij voorkeur uit Noord Scandinavië, omdat de bomen daar langzamer groeien en een ander cellulose aandeel hebben) wat gebruikt werd als een isolatiemateriaal (in kunsthars gedrenkt) dat onder hoge druk in de gewenste vorm werd gewikkeld om daarna in een oven te worden uitgehard. Dit isolatie materiaal werd in de eigen fabriek aan de Kanaalweg te Utrecht gefabriceerd. Daar het materiaal enigszins hygroscopisch is moet het geconditioneerd of ondergedompeld in isoleerolie bewaard worden. Alle spanning voerende delen (actieve delen) in de Coq-installatie zijn met coqolite bekleed. Het isolatiemateriaal vormt als het ware een minutieus uitgekiend bouwpakket van coquolite onderdelen (buizen, ringen, plaatjes, schroeven etc.,) van verschillende afmetingen om zo de uit vele losse componenten bestaande HS installatie volledig de kunnen isoleren met coqolite. De gehele installatie is vervolgens afgevuld met isoleerolie (Shell Diala B) deze olie dient als koeling, isolatie en bescherming tegen indringend vocht.

Bewerken Coqoliet (1960-1970), bron: hkth.nl

Papier voorbereiding Coquolite
Het papier werd eenzijdig voorzien van een mengsel bijenwas–oplosmiddel en hars. Op een wikkeldoorn met de gewenste binnendiameter werd onder een temperatuur van ca.100° Celsius, het voorbewerkte papier onderdruk van rollen op- gewikkeld, zodat er tussen de lagen geen lucht achterbleef.

Als meer dan de gewenste buitendiameter bereikt was werd de binnendoorn verwijderd en de koker gebakken in een oven, waardoor de oplosmiddelen ook verdwenen. Na afkoeling werd de koker in- en uitwendig op draaibanken bewerkt en op lengte gemaakt volgens tekening . Daarna werd de koker afgelakt, om vocht invloeden te beperken. Van elke koker werden monsterringen beproefd op doorslagwaarde per cm , en van een stel kokers van hetzelfde papier/procedé werden kokers beproefd op diëlektrische vastheid, zoals tangens δ metingen bij diverse temperaturen en spanningen. Pas daarna werden ze in de installatie toegepast.

Coq Lakken met de hand 1942
Fabriek van Coq: Afdeling Coqoliet. Lakken met de hand (1942). Rechts op de foto de oven, in oorlogstijd bleef men de hele avond bij de oven i.v.m diefstal van brandstof .

Coq wikkelmachine 1970 Coq afd. bewerking (1960 - 1970)
Links: Coq wikkelmachine coqoliet 1970, rechts  afdeling Coqoliet bewerking (1960 - 1970).

Bron: hkth.nl

Door: Ton van der Sluis (Siemens)
Oud medewerker COQ.

Draaierij werkplaats Utrecht 1940-1950
Draaierij werkplaats Utrecht 1940 - 1950 

25 jarig jubileum
Ter gelegenheid van het 25 jarig jubileum in 1941, bood het personeel een plaquette aan de directie aan.

Elektriciteitsverbruik neemt toe/ meer vermogen nodig
Besloten werd over te gaan tot ombouw naar 2500mVA, maar …. de voortgang van werkzaamheden moest enige jaren wachten omdat de KEMA de benodigde proeven niet kon verrichten. De bezettende macht had nl. de gehele apparatuur afgevoerd. Deze wachtjaren werden evenwel goed benut met heel wat pionierswerk. De stijging van het elektriciteitsverbruik ging echter onverminderd voort. Toe de KEMA poorten opengingen bood dhr. Nijland aan om de installatie te verbouwen naar 3500mVA. Opnieuw beproevingen, opnieuw research op grote schaal weer een overwinning. Eind 1952 werden de proeven met succes afgesloten. Hoeveel denkwerk, durf en strijd kan men toch in enige simpele regels vastleggen. De veranderingen waren echter zo grondig dat feitelijk een nieuwe installatie ging ontstaan. De opdracht van de P.L.E.M. werd begin 1953 ontvangen. Weer aan de slag.

Oprichting SA "Coq-France"
Logo Coq FranceAls we de jaartallen steeds volgen dan zien we in 1953 na contacten met krachtige industriële groep in Frankrijk de oprichting en inbedrijfstelling (1954) van een fabriek in Frankrijk voor de fabricage van ons schakelmateriaal de SA "Coq-France" een wens die oprichter Hidde Nijland al vanaf het begin had. De goede naam van ons schakelmateriaal dwingt verder naar het Zuiden door. Dhr. Nijland werd benaderd nu door een groot concern in Italië. Echter hier niet de oprichting van een fabriek maar over de bouw in licentie van ons materiaal aldaar. 

Wederom in 1954 werd een definitief contract getekend. De jonge haan was nu wel volwassen geworden. Gedurende de hiervoor geschetste gebeurtenissen heeft het bedrijf doorgewerkt en de voor ons zo belangrijke 150.000 Volt installatie is inmiddels gereed gekomen en opgeleverd. De ingebruikname vond op 9 september 1958 plaats te Lutterade. Commissaris der Koningin in de provincie Limburg en de president-commissaris van de Provinciale Limburger Elektriciteits Maatschappij hebben toen het nieuwe schakelstation, een grootse eersteling, zijn plaats te innemen in de elektriciteitsvoorziening.

Bron: hkth.nl

Eredoctoraat Nijland
Drie jaar later – korte tijd voor het overlijden van dhr. Nijland - volgde nog de aflevering van een installatie bestemd voor een schakelstation in de buurt van Genua. Deze technische prestaties hebben destijds in binnen en buitenland sterk de aandacht getrokken. Hidde Nijland heeft ook nog de voltooiing van zijn 170 kV drukluchtconstructie mee mogen maken. In 1962 ging een hoogst opmerkelijke persoonlijkheid heen uit de Nederlandse sterkstroom industrie een man die door de bijzondere gaven van intellect, creativiteit en commercieel talent een personificatie was van de technische innovatie op zijn gebied. Binnen- en buitenlandse onderscheidingen zijn hem verleend voor zijn verdienste als industrieel en als mede-oprichter van een bedrijf in Frankrijk resp. als verlener van licenties aan verschillende buitenlandse ondernemingen. In 1957 werd hem door de Technische Hogeschool in Delft het eredoctoraat toegekend voor “uitnemende verdiensten als constructeur en grondvester van een internationale industrie van unieke betekenis”. Door dr. Ir. Hidde Nijland zelf werd de verlening van het eredoctoraat in de technische wetenschappen aan de Technische Hogeschool Delft als hoogste erkenning ervaren.

Juliana en Hidde Nijland

Hidde Nijland Hidde Nijland
Hidde Nijland Bureau van Hidde Nijland

40 jarig jubileum (1956)

COQ-Haan 40j

Tijdens het 40 jarig jubileum van Coq (1956)werd bovenstaande prachtige mozaiek met daarop het logo van Coq aangeboden door het personeel. Bron: Henk Peet.


Bron: Utrechts Nieuwsblad 21-7-1956.

 

Overlijden Nijland 
In februari 1962 overlijdt dr. Ir. H.A. Hidde Nijland. Hij wordt opgevolgd door ir. R. Tijken. De besprekingen over vergaande samenwerking met Smit Nijmegen en Smit Slikkerveer verliepen tot dat moment moeizaam. Zowel Smit Slikkerveer als Coq hebben hun bedenkingen. 

De opvolgers van Nijland
Op 1 mei 1965 wordt prof. Ir. A.G. Vorster benoemd tot directeur als opvolger van ir. R. Tijken. In 1982 zijn A.A. de Heus en J. Renique de directeuren. Na 1966 is miste het bedrijf de bezielende leiding en harde hand van de oprichter/baas en gleed het bedrijf weg. Tussen 1962 en 1966 wordt op ruime schaal gebruik gemaakt van kunstharsen voor isolatoren e.d. In 1967 volgt een onderstation voor de P.Z.E.M. met een afschakel vermogen van 150 gVA. Ook in 1967 wordt de al in Hardenbergse aanwezige vestiging uitgebreid.

Bron: hkth.nl

Coq, nu onderdeel van Smit Transformatoren, op de beurs (1968).

Bron: hkth.nl

Coq wikkelmachine 1965
Coq Wikkelmachine 1965.

 

Links reclame Coq uit 1964. Bron: HHG, rechts verlofbonnetje van Coq utrecht, ontvangen van Andre Rogala. Hij vertelde er nog bij dat de auteur van het poppetje linksboven nu rond de 50 jaar is.

50 jarig jubileum
In 1966 bestond men 50 jaar en ter gelegenheid van dit jubileum schonk het personeel wederom een mooie plaquette aan de directie.

50 jarig jubileum

Overnames
Tijdens Hidde Nijland's leven zijn er vele gesprekken geweest tussen Coq, Smit Nijmegen, EMF Dordrecht en Smit Slikkerveer geweest om tot samenwerking te komen. Onder anderen Hidde Nijland wilde zijn vrijheid binnen zijn bedrijf niet opgeven. Maar na zijn overlijden in februari 1962 kwam de samenwerking tot stand, maar zonder Smit Slikkerveer. Dat kwam in handen van de Heemaf in Hengelo. In 1963 ontstond de kleine Holec met Hazemeyer en Heemaf. In 1964 wordt een deel van Coq overgebracht naar Smit, in 1966 gaat een ander deel samen met Hazemeyer.  In 1969 ontstaat de grote Holec waarin Smit Nijmegen, met Coq, EMF Dordrecht, AFO Hattem en Smit Ede  samengaan met de kleine Holec met Heemaf, inclusief Smit Slikkerveer en Hazemeijer. 

Bron: hkth.nl

Advertentie 9-6-1966 (de Toren).

Holec in de problemen
Door het sterk achterblijven van investeringen op het gebied van de elektriciteitsvoorziening in Nederland en in het buitenland vallen er klappen binnen de Holec. Een van de gevolgen is de sluiting van de vestiging in Hardenberg in 1977.

Bron: hkth.nl

 

Een deel wordt overgenomen door Elin en een ander deel door Siemens. Vanuit Elin volgen nog diverse uitsplitsingen en uiteindelijk is Coq dus geheel opgegaan in Siemens en Eaton. (zie schema hieronder).


Schema hoe Coq uit elkaar viel.
Zo viel Coq uitelkaar.

Schema Coq
Schema Coq.

Bron: hkth.nl

Sloop fabriek aan de Kanaalweg.
Holec/Coq is in 1982 overgegaan naar Amersfoort en de sloop van de panden aan de Kanaalweg moeten dan rond tussen 1982 en 1985 zijn uitgevoerd. Wie weet daar meer van? Verder zijn ook foto's van de sloop van het oude pand van Coq interessant. De grond is rond later verkocht aan de Jaarbeurs en wanneer je daar de auto parkeert sta je dus feitelijk op het voormalige Coq terrein.

De fabriek van Systeem Coq 1920

Verhuizing naar Amersfoort
In 1982 verhuisde het bedrijf van Utrecht naar Amersfoort. In 1987 werd de industriegroep Hoogspanning zelfstandig binnen HOLEC. Er werkten toen 25 personen. Na 1989, bij de uitverkoop bij Begemann komt een deel van Coq via Elin-Vatech (1995) bij Siemens (2006). Op 1 februari 2007 is Coq formeel en juridisch opgegaan in Siemens Nederland. De locatie Amersfoort blijft zolang het rendabel is nog open. HAT midden spanning gaat via UBS (1995), Delta (1998) naar Eaton (2003). Al deze veranderingen kostten een aantal medewerkers hun baan. In 2001 was er een staking om tot een beter sociaal plan te komen. De laatste groepsfoto met 110 medewerkers werd in 2002 gemaakt.

Voor onderhoud van de geleverde schakelaars is men nu aangewezen op Eaton en Service Siemens Amersfoort.

Laatste groepsfoto
Laatste groepsfoto personeel Coq (2002). 

De betekenis van de naam Coq
De naam Coq, Frans voor haan was al vanaf het begin ingegeven om ook in Frankrijk zaken te beginnen. De naam is ontstaan door de voorletters en achternaam van Hidde Nijland achter elkaar te zetten H.A.H.N. In het Duits is dat Hahn, in het Nederlands Haan. is De Eerste Wereldoorlog hield de oprichting tegen. Pas in 1953 gaat Coq zaken in Frankrijk doen. 

Hidde Nijland

Bron: Archief Holec/ Archief Smit Transformatoren / Ton van der Sluis, Siemens (oud medewerker Coq)

Ay siet wat goede courage vermag!

Gebed voor Coq

Heer, zie neer op deze klere kast
Waarvan nooit wat past
Maar moest het toch zijn
Dan is er weer een oliefestijn
P.Z.E.M. en N.K.F zijn steeds bereid
Om Coq te helpen uit zijn narigheid
Maar om hen steeds weer bij te staan
Gaan onze vrije uren naar de maan
Maar even verder gaan zonder gein
Coq zijn dank zal oneindig zijn

Bron: HHG, Oud medewerkers van Coq,  Stichting Willem Smit Historie,  Stichting Historische Kring Tolsteeg-Hoograven uit Utrecht

Comments powered by CComment

Mede mogelijk gemaakt door: 
  
     

De KB archiveert deze website als Digitaal Erfgoed in het kader van een charter van Unesco. 

Contact gegevens:

 

HOLEC HISTORISCH GENOOTSCHAP
Binnenvaart 15
6642 CT Beuningen (Gelderland)
E-mail: info@holechistorie.nl 
Mobiel: 06 19009274