Bakeliet en Hajaliet. Onder deze en ook gelijksoortige namen is fenolhars bekend. Het is de eerste volledige synthetische kunststof die vele toepassingen kende. Bakeliet dankt zijn naam aan Leo Bakeland, Amerikaans Belgische chemicus (Gent,1863-1944) die na vele experimenten rond 1907 Bakeliet ontwikkelde. Het is een mengsel van fenol en formaldehyde. In december 1909 werd octrooi gevraagd en verkregen en het werd in Duitsland commercieel geproduceerd. Deze ‘thermohardende’ kunststof — plastic dat hard wordt bij verhitting — wordt voor behuizingen van uiteenlopende apparatuur gebruikt en toegepast in de elektrotechniek vanwege zijn isolerende eigenschappen. Heemaf gebruikte het o.a. voor zijn schakelkasten en telefoons en Hazemeyer voor o.a. groepenkasten en de Hajaliet pers.
Bakeliet is een kunsthars product dat onder hoge druk in elke vorm kan worden geperst. De eigenschappen van bakeliet zijn zeer goed, een hoog isolatievermogen en mechanisch zeer sterk. Het stoot vuil af en absorbeert geen vloeistoffen en kan tegen hoge temperaturen. Eigenschappen die voor toepassingen in de elektrotechniek zeer belangrijk zijn. Het werd dan ook spoedig in de elektrotechniek toegepast. Maar ook in radio’s en telefoons. Ook onze oude 78 toeren platen waren van bakeliet.
Links: Hazemeyer groepenkast Hajaliet 1935, rechts: Hazemeyer Hajalietpers 1935
Na het verlopen van het octrooi gingen veel bedrijven het product gebruiken, maar omdat de naam beschermd was kwamen er namen voor. Bij Philips kwam de naam Philite in gebruik. Ook Hazemeyer ging het kunststof toepassen en ging de naam Hajaliet gebruiken. De Ha staat voor Hazemeyer en de ja voor Jansma van der Ploeg, de beide directeuren van Hazemeyer.
De fabricage van het basispoeder is in principe eenvoudig evenals het persen.
Wel is grote oplettendheid en een doorlopende controle noodzakelijk. Nadat vulstoffen en de verfstof in *een machine voorlopig gemengd zijn wordt het kunsthars toegevoegd en daarna in een walswerk gemengd bij een temperatuur van 90 graden. Er ontstaat dan een taai mengsel dat bij afkoeling weer hard wordt. In een molen wordt het tot poeder vermalen met een korrelgrootte van 0,5 mm. De toevoeging van verfstof is noodzakelijk omdat het kunststof een lelijke kleur heeft. Het gaat vervolgens drie stadia door, eerste de begintoestand, het hars is nog oplosbaar.
In de tweede fase is nog wel plastisch en kneedbaar en in de derde fase is het hard en lost niet meer op. Het persen geschiedt in geharde metalen stalen vormen in hydraulische persen tot ruim 300 ton. De bedrijfsdruk is 250 atmosfeer (hectopascal). Bij Hazemeyer werd dit alles, ook het maken van de persvormen in eigen beheer gedaan.
Leo Bakeland, de uitvinder van Bakeliet (documentaire)
Bron: YouTube
De toepassing van Hajaliet nam begin 30 er jaren van de vorige eeuw een snelle vlucht. Van eindsluitingen tot installatie-schakelkastjes en groepskasten. Met de komst van nieuwe kunststoffen verloor het bakeliet zijn betekenis. {jcomments off}
Comments powered by CComment