Hazemeyer
Floris Hazemeyer, oprichter van Hazemeyer bij de fabriek aan de Tuindorpstraat in Hengelo (1914)
Hazemeyer
Reyrolle hal (1922)
TCS/Heemaf
Twentsch Centraal Station voor Stroomlevering / Heemaf (1916)
Heemaf (Hofstede Crull & Willink)
2 transformatorzuilen op wagon van Staatsspoorwegen (1-9-1913)
Smit Slikkerveer
Draaistroomgenerator 16-11-1912
Rento Hofstede Crull
De oprichter van de Heemaf bij een machine van de General Electric Company tijdens de Wereldtentoonstelling in Chicago (1893).
EMF Dordt
Werklui van Willem Smit & Co's Electromotorenfabriek in Dordrecht (1916)
Heemaf
Poseren tijdens eerste proefrit van locomotieven voor Java. In midden met vlinderdasje HEEMAF directeur Keus (1928)
Heemaf
Een Heemaf vrachtauto met daarop een Heemaf motor staat voor de nieuwe Heemaf fabriek (1900)
Heemaf
Elektrische centrale Helpman Groningen 1914
Smit Transformatoren
Vervoer transformator door fa. Frederiks d.m.v. paardentractie (1913-1915)
Systeem Coq Utrecht
Hidde Nijland, oprichter Coq Utrecht met de fabriek (1920)
Electromotorenfabriek (EMF) Dordt
Wikkelarij Ruckphen (1948)
Systeem Coq Utrecht
Lossen van een 10 kV (1922)
Heemaf
Wikkelarij 1922
Heemaf
Grote machine hal 1919

Laatste updates

Biografie Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (1863-1938)

Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull, elektriciteitspionier, sportman en fabrikant

PortretHofstedeCrull-1917
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull rond 1917. Bron: HHG

Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (26-11-1863, Meppel - 08-09-1938 Doetinchem). Vader: Wolter Hendrik Crull (1828-1864). Moeder: Catharina Annette Kuiper (1831-1909). Echtgenote 1 Aleida Johanna Hendrika Dikkers (1865-1928). Echtgenote 2: Elisabeth Kühm. Kinderen: 4 dochters: Johanna (1895-1945), Catharina Annetta Jacoba (1897-1989), Woltera Hendrika (1900-1966 )  Aleida Johanna Hendrika (1902-1971)

Inleiding
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull werd geboren in 1863. Na de lagere school in de stad Groningen en een weinig succesvol verlopen HBS tijd in diezelfde stad, werkte hij enkele jaren in een fabriek in Borne. Hij pakte daarna de studie weer op. Ditmaal aan de technische hogeschool in Hannover, waar hij elektrotechniek studeerde.

In 1891 ontwikkelde hij veel activiteit voor het Amerikaanse bedrijf Thomson Houston' op de grote elektriciteitstentoonstelling in Frankfürt am Main. Direct na die tentoonstelling volgde een periode van drie jaren praktisch werken in de fabrieken van Thomson Houston en General Electric in de Verenigde Staten. Hij bezocht daar ook de Wereldtentoonstelling in Chicago van 1893. 

Op 1 april 1894 begon hij in Borne een technisch bureau, dat zich aanvankelijk vooral toelegde op installatiewerk, op de handel in elektrotechnische materialen en op het stichten van openbare elektriciteitsbedrijven. In 1897 volgde zijn associatie met de werktuigbouwkundige ingenieur Willem Willink en stichtten zij samen de firma 'Hofstede Crull en Willink'.

Spanningsmeter gemaakt  tussen 1897 en 1900 door Hofstede Crull & Willink, Bron: Gemeentearchief Borne

Na verhuizing naar Hengelo in 1900, vervaardigde het bedrijf in toenemende mate ook eigen elektrotechnische producten. Deze laatste activiteit nam nog sneller toe, nadat de firma in 1908 werd omgezet in de naamloze vennootschap: 'Hengelosche elektrische En Mechanische Apparaten Fabriek' HEEMAF. Vanaf 1915 behoorde ook de fabricage van elektromotoren en generatoren tot de HEEMAF-activiteiten.  

Lees meer

AFO Hattem op de Beurs in Milaan (1956)

Michel Boerkamp stuurde mij een mooie foto uit 1956 van een beurs stand in Milaan waar de AFO uit Hattem met een stand vertegenwoordigd was. De foto is gemaakt door de opa van zijn vrouw, Geert van der Wal, oud werknemer en gepensioneerd AFO medewerker (overleden in 2020). Ook stuurde hij nog 3 documenten (indiensttreding AFO 1949, getuigschrift en pensioenoverzicht uit die tijd. 

Bron: Michel Boerkamp

 

Links Getuigschrift Geert van der Wal tbv Militaire Dienst, rechts pensioenregeling bij AFO te Hattem.

Geert van der Wal - in dienst bij de AFO in Hattem (1949)

Bron: Michel Boerkamp

 

 

 

{jcomments off}

Lees meer

Fotoalbum diverse Waterkrachtwerken op Java (Nederlands Indië 1920-1935)

Roy Jansson stuurde mij een aantal foto's van een boekje dat in zijn bezit is gekomen. Het zijn foto's van verschillende Waterkrachtwerken t.b.v. elektriciteit in Java, Nederlands Indië begin jaren 20/30 van de vorige eeuw. Veel van deze Waterkrachtwerken zijn opgericht met hulp van Nederlandse/Duitse en Engelse bedrijven uit die tijd.

Je kunt dat goed zien aan de machines die in de hallen staan. Op de foto van Lamadjan staan bijvoorbeeld een grote generator, enkele dynamo's (elektromotoren) en andere machines van Smit Slikkerveer, de schakelinrichting is van de Heemaf uit Hengelo, transformatoren o.a. van Smit. Het fotoboek is waarschijnlijk afkomstig van een hoofdingenieur of technisch engineer die onderhoudswerkzaamheden verrichte of verbeteringen aanbracht aan de technische installaties van deze Waterkrachtwerken.

Op de foto's zien we ook verschillende Waterkrachtwerken (WKW) in Java waarvan ik nog nooit gehoord had, behalve Waterkrachtwerk Lamadjan. Klik hier voor een uitgebreid artikel over WKW Lamadjan met fotomateriaal en film.

Ik ben het e-mail adres kwijt van Roy, dus als hij dit ziet hoop ik dat hij een reactie stuurt (onder de foto) ik wil graag het hele fotoalbum op de website plaatsen. Hieronder een aantal foto's. Totaal waren het ongeveer 100 foto's en dit zijn unieke foto's.

 

Lees meer

Hendrik Buursink - 50 jaar Heemaf / Holec Projects

Wynand Buursink stuurde mij een aantal foto's van zijn vader die in totaal 50 jaar bij de Heemaf in Hengelo heeft gewerkt. Hij werkte van 1942 tot 1992 bij de Heemaf (later Holec Projects).

Hieronder in het kort zijn loopbaan bij de Heemaf en bij Holec.

Hendrik Buursink werd geboren in 1928.  Na 7 jaren lagere school (Leusveen school) begint hij op zijn 14e (14-9-1942) als loopjongen bij de Heemaf bij het Centrale Postbureau. Hij werkt daar 1 jaar. Daarna gaat hij naar de afdeling lichtdruk en vanaf 1952 werkt hij bij de afdeling prijscalculatie.

Henk Buursink

Hendrik Buursink als jongste medewerker bij de Heemaf (1942). Bron: Wynand Buursink.

Hendrik volgt verschillende interne cursussen in de avonduren.

  • 1942-1943 de Ambachtsschool
  • 1943-1948 de Handelsavondschool
  • 1943-1954 cursus Werktuigbouwkunde


1946 - De Heemaf ontvangt schoenzolen voor zijn medewerkers n het kader van een actie van directeur Keus die via bevriende relaties van General Electric uit de Verenigde Staten in het bezit kwam van schoenzolen voor zijn personeel. Na de oorlog was er gebrek aan alles, dus zelfs schoenzolen waren zeer welkom. De jongeman zittend aan de tafel is Hendrik Buursink. Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle. Meer info over deze foto.

In 1949 tot 1950 dient Hendrik Buursink als militair in Nederlands Indië en daarna komt hij weer terug bij zijn geliefde Heemaf en weer bij zijn oude afdeling (prijscalculatie). Tussen 1962 en 1967 is hij daar chef geworden. In 1972 zien we hem op de afdeling ADO, en vanaf 1978 op de afdeling OBI. In de jaren zestig van de vorige eeuw gaat de Heemaf op in de veel grotere HOLEC groep en uiteindelijk valt de Heemaf uit elkaar. De activiteiten worden dan elders in de HOLEC groep onder gebracht.

Lees meer

Nico Verhoeff - chef bankwerker EMF Dordt (1938-1976)

Robin Salario stuurde mij enkele foto's van haar oom Nico Verhoeff die tussen 1938 en 1966 bij EMF Dordt heeft gewerkt. Hij was daar lange tijd chef van de bankwerkerij. In 1962 kreeg hij een Delfts blauw bord en een oorkonde omdat hij er 25 jaar werkte. In 1971 overleed hij. Zijn er nog oud collega's die Nico Verhoeff gekend hebben? Reacties graag onderaan deze pagina of per e-mail naar: rudohermsen@hotmail.com dan zorg ik dat ze bij Eveline terecht komen.


Rechts, Nico Verhoeff, links ??


Een foto met geheel links Nico Verhoeff ? Werknemers van EMF Dordt poseren voor de kapot geschoten gebouwen van EMF net na de oorlog. 

EMF Dordt 29-9-1950


Rechts Nico Verhoeff

  
Nico Verhoeff aan het werk. 

Lees meer

Hofstede Crull en de rampspoed bij zijn elektromotorenfabriek "de VIJF" in Doetinchem (1920 - 1934) + 3 FILMS

In 1920 werd in Doetinchem - de bijna vergeten-  elektromotorenfabriek "DE VIJF" opgericht door Rento Hofstede CrullHofstede Crull, was elektriciteitspionier, oprichter van vele elektriciteitscentrales en van de Heemaf, het grootste elektrotechnische bedrijf van Nederland tot ver na WO II. Nadat Hofstede Crull in 1918 ruzie kreeg met de commissarissen van de Heemaf was het de beste oplossing dat Hofstede Crull weg zou gaan. Dit gebeurde ook, maar hij was niet de persoon om stil te gaan zitten.

Hij kocht een stuk grond in Doetinchem aan de Havenstraat (nabij de Oude IJssel en het oude centrum) en richtte daar de nieuwe elektromotorenfabriek "de VIJF" op, een concurrent voor de Heemaf en EMF Dordt. Van elektromotorenfabriek "de VIJF" was weinig bekend behalve dat het geteisterd werd door rampspoed tijdens zijn slechts 14 jarige bestaan. Hofstede Crull had weinig geluk met dit bedrijf dat een geduchte concurrent voor de Heemaf en EMF Dordt had moeten worden, maar heeft niet zo mogen zijn.

Er waren slechts weinig foto's van dit bedrijf bekend maar onlangs kwam een prachtig album uit de jaren 1925-1929 tevoorschijn welke in een van de knipsels in dit artikel wordt beschreven. Het album werd door  gedigitaliseerd. Dit gaf mij aanleiding om mij eens in de geschiedenis van dit bedrijf te duiken dat als rode draad  "rampspoed" door zijn geschiedenis heeft lopen.

De Vereenigde IJzer Fabrieken "De VIJF"
Logo de VIJFOp 11 december 1920 werd op initiatief van Hofstede Crull ten overstaan van notaris Ten Doesschate in Hengelo de NV De Verenigde IJzerfabrieken 'DE VIJF' opgericht. Het bedrijf werd gevestigd in Doetinchem en het ging vooral elektromotoren fabriceren.
Aanvankelijk liep het bedrijf goed. Vele oudgedienden van de Heemaf uit Hengelo, die meer vertrouwen hadden in Hofstede Crull dan in de nieuwe HEEMAF-directie, verhuisden naar Doetinchem en vonden werk in de nieuwe fabriek.

Lees meer

De eerste elektrische wasmachines van Nederland (Vélo) met een elektromotor van de Heemaf (1928) + 2 x FILM

In 1928 bracht het bedrijf "Vélo Waschmachine Maatschappij" de eerste elektrisch aangedreven houten wasmachine van Nederland op de markt en dit verlichtte de werkzaamheden van de huisvrouwen omdat ze niet met hun handen in het water het zware schrobwerk hoefden te doen. Er was natuurlijk nog veel te verbeteren aan deze (semi automatische) wasmachine maar het prototype van de wasmachine zoals wij die nu kennen was gemaakt. Er kwam nog steeds veel handwerk bij kijken. De vrouwen moesten nog steeds het water verwarmen, sop maken, inweken, uitspoelen, mangelen en drogen en als laatste strijken. Verder waren de wasmachines ook te duur voor de gewone man.


Velo reclame rond 1900 (bron: Bas Romeijn).

Heemaf
De Heemaf uit Hengelo was in die tijd het grootste elektrotechnisch bedrijf van Nederland en zij werden gevraagd om de was machine van een elektromotor te voorzien en het was proces deels te automatiseren. Concurrenten als EMF Dordt volgden snel met vergelijkbare elektromotoren voor concurrerende merken en vanaf de jaren dertig voorzag de Heemaf ook vele nieuwe wasmachinefabrikanten van elektromotoren. In totaal kende Nederland 14 wasmachine fabrikanten.

Korte historie van de Vélo wasmachinefabriek (1898 - 1973): 
In 1898 richt Johan Bosch samen met de Amerikaanse Van der Laan een handelsbedrijf op in Rotterdam. Een van de producten die ze invoeren is een patentloze houten wasmachine. De eerste gedachte is natuurlijk dit kunnen wij zelf ook maken. In 1901 gaat de fabriek in een oude boerenschuur van start en zo wordt men de eerste wasmachinefabrikant van Nederland. De zaken gaan zo goed dat men snel moet gaan uitbreiden. 

Lees meer

Elmec bouwdozen gemaakt door AFO

Net na de Tweede Wereld oorlog maakte de Apparatenfabriek Overijssel (AFO) enige tijd meccanodozen van het merk Elmec. Dit was een groot succes bij de jongeren die interesse hadden in techniek en de dozen waren niet aan te slepen. Ton Werkhoven verzamelt deze bouwdozen en hieronder vind u zijn bijdrage.

Ik las uw verhaal over de Overijsselse Apparaten Fabriek en stuur u bijgesloten een aantal foto's op. Ik ben gepensioneerd docent fotografie en verzamel al een tijdje metaalbouwdozen uit de eerste helft van de 20e eeuw. Het merk Elmec was mij jaren onbekend, totdat ik een doosje tegenkwam op Marktplaats. Intussen heb ik er meer dan een dozijn en daarnaast heel veel reserve onderdelen.

 

Ik heb er al meerdere motoren mee gebouwd aan de hand van de oorspronkelijke documentatie en besef dat dit Nederlandse product internationaal een unieke positie inneemt. Geen enkel merk heeft zulke bijzondere elektrische metaalbouwdozen geproduceerd als AFO, Maerklin met Elmex en Meccano hadden weliswaar elektrodozen, evenals de firma Kosmos, maar die halen het niet bij Elmec.

 

{jcomments off}

Lees meer

Ir. Henri Isaäc Keus (1889-1971) is na Rento Hofstede Crull de bekendste directeur geweest van de Heemaf. Hij werkte van 1919 tot 1971 bij de Heemaf en bracht het bedrijf tot grote bloei. Onder zijn leiding groeide de Heemaf uit tot een wereldconcern, met de SKA motor als paradepaardje. De Heemaf bestaat niet meer, maar de producten zijn nog overal ter wereld in gebruik omdat ze bijna onverslijtbaar zijn en met gemak 100 jaar meegaan.

H.I. Keus is in Rotterdam geboren op 11 oktober 1889. Zijn vader had een goed lopende groothandel in kaas en exporteerde vooral naar Frankrijk. In zijn jonge jaren verhuist hij eerst naar Gouda en daarna naar Den Haag. Zijn vader wil dat hij de handel in gaat en het bedrijf voortzet, maar zijn moeder geeft hem technisch speelgoed en stimuleert hem om de elektrotechniek in te gaan, wat dan ook gebeurt. In den Haag doorloopt hij de Bleyenburg HBS om vervolgens in Delft aan de Technische Hogeschool te gaan studeren. In 1913 behaald hij het diploma elektrotechnisch ingenieur en wordt hij assistent bij professor van Swaay.

Hij doet enkele uitvindingen waar hij octrooi op krijgt en hij loopt stage bij Hofstede Crull & Willink, de voorloper van de Heemaf, in Hengelo. Zo leert hij ook Rento Hofstede Crull al vroeg kennen. Na de stage verhuist hij naar Amsterdam en gaat hij korte tijd werken bij het Amsterdamse installatiebedrijf Alberts & Kluft (1914). Zij richten zich op de aanleg en installatie van elektriciteitsnetten.

Einde 1914 wordt hij bij de Heemaf als ingenieur aangenomen in vaste dienst (door Hofstede Crull) en hij gaat wonen in Hengelo (Deldenerstraat, later Grundellaan 23). Bijna gelijktijdig wordt hij opgeroepen voor militaire dienst. Hij krijgt groot verlof omdat de Heemaf hem dringend nodig heeft. De eerste wereldoorlog zorgt bijna voor de ondergang van de Heemaf, financieel gaat het erg slecht en na een interne crisis gaat Hofstede Crull weg als directeur. 

In 1919 wordt Keus de vervanger van Hofstede Crull. Hij wordt directeur, samen met Frederik Robert Willink (de neef van mede oprichter Willem Willink). Keus gaat zich bezig houden met technische zaken en de handel, Willink neemt de financiële kant voor zijn rekening.


1-12-1919, zittend tweede van links Keus, midden F.R. Willink. Samen volgden zij Hofstede Crull op. Bron: Museum Hengelo.

Foto gemaakt ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van de heren Keus en Willink, als directeuren van HEEMAF 18-3-1944. Links: ir. F.R. Willink, Rechts ir .H.I. Keus, samen directeur in 1919 en de opvolgers van Hofstede Crull.

Het bord dat Keus kreeg voor zijn 25 jarig jubileum bij de Heemaf (1919-1944). Het bord is ook te zien op de eerste foto (rechts naast de stoel van Keus). De tekst is "Je trace mon sillon"  

Familiegeschiedenis
Ik heb veel materiaal gekregen van kleinzoon Leo-Dirk Keus waarmee ik ook een stukje familiegeschiedenis heb beschreven.

De familie Keus, Pa (Ma is al overleden, de mevrouw op deze foto is waarschijnlijk OF grootmoeder Maitland OF zijn huishoudster in Den Haag, tante Marie) en Henri Isaäc Keus (1910).

 

De ouders van Keus, links Leendert Dirk Keus (1848-1922) en rechts Marie Susanne van den Berg (1847-1904).

 

Een verkorte stamboom van H.I. Keus, uitgangspositie is Leo-Dirk Keus. Bron: Jan Keus (Noorwegen).

2 foto's van het huis van kaashandelaar Keus in Gouda.

 

2 prachtige kinderfoto's van Keus, toen hij van Rotterdam naar Gouda verhuisde. Links is hij ongeveer 3 jaar, rechts iets ouder, hij is daar Cupido).

Studententijd
Tussen en 1909 en 1913 studeert Keus aan de Technische Universiteit in Delft. In 1913 behaald hij het diploma elektrotechnisch ingenieur en is hij ongeveer een jaar assistent bij de beroemde professor van Swaay (foto rechts).

Mooie foto van Keus in zijn studentenkamer in de T.H. in Delft.

 

Studentenkamer van Keus in 1914 juist voor zijn vertrek naar Alberts & Van der Kluft in Amsterdam. Klik om te vergroten.

Cabaretgroep tijdens de studententijd in Delft, met staande rechts H. I. Keus (1910-1913)

Keus in zijn studententijd (Delft 1914). 

 

Laboratorium 1914-1915 (volgorde in het album direct na studententijd Delft. Het kan dus de TH Delft zijn maar ook de Heemaf.

Ir. Henri l. Keus (1914)

Patenten
Hieronder staan een aantal patenten die H.I. Keus verkregen heeft. De meeste patenten zijn van de tijd voordat hij bij de Heemaf werkte. Klik op de miniaturen onder de grote afbeelding en die wordt dan groot gepresenteerd.

Bron: HHG

 

 

Eerste patent aanvragen Keus in 1914. (bron: L.D. Keus)

Derde patentaanvraag Keus (1914/1915). 

3e octrooiaanvraag voor synchroniseerapparaat.

Synchroniseer apparaat 30 maart 1914.

Dynamo van de Deutsche Elektrische Industrie Karlsruhe in de TCS waarop het synchronisatietoestel is uitgetest (1914) en in werking gesteld in 1916.

 

Links diverse soorten relais, waarschijnlijk allemaal ontwikkeld door Keus bij de T.H (1914). Bron; L.D. Keus, rechts een relais voor een synchroniseer apparaat (1914)

 

Heemaf schakelaar gemaakt door een zekere v.d. akker in januari/februari en maart 1914. Door de Heemaf gepatenteerd. 

Mobilisatie 1915
Keus was enkele maanden gemobiliseerd tijdens het begin van de Eerste Wereld Oorlog (van januari tot november). Daarna mocht hij terug naar de Heemaf, want Hofstede Crull had hem dringend nodig. Vlak voor de mobilisatie vond Keus namelijk een beveiligde mijnwerkerslamp uit die niet vonkte. Mijngas was zeer gevaarlijk met lampen (ontploffingsgevaar). Zijn uitvinding was de oplossing en zorgde ook voor vrijstelling met aanbeveling van de Heemaf.

Het kantoor van Keus bij de Heemaf, net voor de mobilisatie in 30-01-1915.

Cartoon uit de diensttijd van Keus. (bron: L.D. Keus).

Zijn eerste projecten bij de Heemaf

 

Heemaf automatische schakelaar, gemaakt door Keus. 30-11-1914

Heemaf synchroniseertoestel 30-11-1914

  

Een van de eerste stuur-relais die Keus bij de Heemaf heeft ontworpen in de beginperiode en waarschijnlijk heeft hij daar patent op aangevraagd.

Een van zijn eerste projecten bij de Heemaf is een spanningsregulator voor het Twentsch Centraal Station in 1916. 

Een schilderij van de eerste echtgenote van Keus, Petronella Marie Maitland geschilderd door de destijds prestigieuze schilder Atoon van Welie. Het is een pastel met verschillende technieken. 

 

Links, zijn eerste huis aan de Deldenerstraat in Hengelo. Rechts zijn tweede huis van Keus in Hengelo, Grundellaan 23. Het huis is gebouwd door Beudt, die ook het Heemaf kantoor heeft ontworpen.

Crisis
In 1920 zijn de verliezen groot en Keus doet enkele drastische ingrepen, 70% van het kapitaal wordt afgeschreven en met preferente aandelen zorgt hij voor 2.5 miljoen gulden om het bedrijf weer aan de praat te krijgen. Het bedrijf wordt opnieuw opgebouwd. De binnenlandse markt is niet groot genoeg en de Heemaf moet gaan exporteren naar het buitenland om te kunnen overleven. In die tijd is dat niet gemakkelijk want reizen en telefonie zijn nog niet zo gemakkelijk als vandaag de dag.

NL-ZlHCO 464.2 30046 Bedrijfsbezoek van de heren Mehta Walmsley en  Adams aan HEEMAF. Opname in een nog niet geheel  gepakte stator in de grote hal. Geheel rechts directeur Keus  20 10 1925-small

Bedrijfsbezoek van de heren Mehta, Walmsley en Adams aan de Heemaf fabriek. Ze staan in het midden van een nog niet geheel  gepakte stator in de grote hal. Geheel rechts directeur Keus. Datum: 20-10-1925. Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle 

SKA Motor
Heemaf-SKAmotor-5PK-eersteSKA-smallDe bouw van elektromotoren vindt hij ingewikkeld en grondstoffen zijn zeer schaars, dus moet hij effectiever en inventiever te werk gaan. Hij vraagt aan zijn ingenieur Klinkhamer om een draaistroommotor te ontwikkelen die veel simpeler te fabriceren is, maar ook beter werkt. De uitvinding van Klinkhamer is de SKA Motor en dit is de beste uitvinding die de Heemaf ooit gemaakt heeft. Dit type elektromotor gaat de hele wereld veroveren en maakt de Heemaf zeer rijk.

FILMS


Belangrijke gasten bezoeken de Heemaf fabriek en worden rondgeleid door directeur Keus (1937).


Film in 2 delen van de elektrische trein uit 1951 van de 1200 serie met technische info en toespraak H.I. Keus bij overdracht aan de Nederlandse Spoorwegen.

De Heemaf moet talloze keren innoveren en uitbreiden om aan de vraag te kunnen voldoen en er komen nevenvestigingen in heel Nederland en Duitsland (Dortmund), maar ook in Europa en Overzeese gebieden worden verkoopkantoren gestart. Nederlands Indië wordt een belangrijke afzetmarkt, met een verkoopkantoor. Heemaf gaat op een gegeven moment zelfs optreden als vertegenwoordiger van vele Nederlandse bedrijven, die niet goed weten hoe ze hun producten naar Nederlands Indië moeten exporteren. Zelfs in China kennen ze de SKA Motor.

Een organisatieschema van de Heemaf in 1934. Kijk ook naar de landen in- en buiten Europa waaraan geleverd wordt.

Reclame en promotie van de producten
Keus zorgt ook voor een reclame afdeling en is een van de eerste Nederlandse bedrijven met een marketing strategie. Al in de twintiger jaren neemt hij een vaste fotograaf in dienst. Overal (in binnen- en buitenland) vinden we de advertenties van Heemaf producten in kranten, bladen, filmzalen en beurzen en wereldtentoonstellingen. De Heemaf was overal aanwezig.

 

Totaalpakket
Keus kiest ervoor om niet alleen te produceren en te leveren maar een totaal pakket aan te bieden. Dit heeft tot gevolg dat medewerkers van de Heemaf de hele wereld rondreizen om complete installaties te installeren en te monteren. De klanten waarderen dit zeer waardoor er steeds meer vraag naar Heemaf producten komt. 

Vier heren bij open sleepring anker motor van het type NK 162-40 (250 pk; 2000 Volt ster; 73 Ampère; 145 omw/min). Tweede van links: Heemaf directeur Keus, geheel rechts: hoofdafdelingschef Stapff (1-11-1923)

Onder zijn leiding maakt de Heemaf onderstaande producten en kan het concurreren met bedrijven als Siemens, General Electric, Avero Brown Boveri e.a. , kortom het is een grote speler geworden in de markt en het kan bijna alles maken op elektrotechnisch gebied. Het levert wereldwijd aan elektrische centrales, fabrieken, scheepvaart, landbouw en overige industrie maar het produceert ook huishoudelijke apparaten. Heemaf is dus van alle markten thuis.

De testrit van de befaamde eerste elektrische trein voor Nederlands Indië, de Java trein in 19-1-1928. Keus zien we 4e van rechts met vlinderdasje.

  • Draaistroommachines (SKA)
  • Gelijkstroommotoren en –generatoren
  • Omzetters (bv motorgeneratoren)
  • Aanzetters en regelaars (bv ster-driehoekschakelaars)
  • Compartimentenverdeelinstallaties
  • Schakelborden en schakel lessenaars
  • Telefoontoestellen
  • Elektrische lasapparaten (concurrent van Smit)
  • stofzuigers
  • Ventilator/verwarmingselement
  • Sfeerverlichting
  • Verkeerslichten
  • Noodstroomaggregaten
  • Complete elektrische installaties
  • Elektrische uitrustingen voor kranen, bruggen en sluizen
  • Elektrische uitrustingen voor tractie (bv locomotieven)
  • Elektrische uitrustingen voor schepen- en baggervaartuigen
  • Elektrisch bewogen opbergsystemen (compactus)
  • Gelijkrichters
  • Radio/platenspeler (dit heeft men enkele jaren gemaakt).

 

 

Heemaf telefoon 1933

In 1928 werd de nieuwe elektrische trein voor Java gepresenteerd en geopend door minister Koningsberger. Op de foto net boven het getal 6 zien we Henri Keus (met hoge hoed) rechts daarvan de minister.

Commissies en lidmaatschappen
Keus was lid van vele commissies zoals het K.I.V.I (Koninklijk Instituut van Ingenieurs), de tractiecommissie, het verbond van Nederlandse werkgevers. Commissaris van de Shell,  lid van het Burgerrecht Comité (1947-1957)

Groepsfoto zeven heren van de "Tractie Commissie" waaronder 5de van links, de heer Keus 1-9-1945

 

Links: 22-09-1930 Prov. Drentser en Asser courant, rechts Keus wordt commissaris bij de Shell (1959), bron: de Waarheid

7-9-1934. Het KIVI is op bezoek bij de Heemaf. staande rechts directeur Keus.

Nog vergeten te markeren. Geheel linksonder (met snor) Professor van Swaaij, de leermeester van Keus.

In 1920 ontwerpt Keus samen met van Professor van Swaay een automatische spanningsgegelaar. Bron: Techniekmuseum Oyfo.

Keus met de Electrotechnische Vereeniging Delft op bezoek bij de Heemaf  (14-03-1913). Hij staat helemaal bovenaan 2e van rechts naast Professor Nolen. De onderste rij zittend 2e van links is professor Clarence Feldmann.

"Electrotechnische Vereeniging" Delft weer op bezoek bij de Heemaf  (1-3-1919). Op de foto o.a. Keus, Feldmann, Willem Willink.

1-3-1920, een Zweedse industriëlen op bezoek bij de Heemaf. Staande geheel rechts mededirecteur Willink en 5e van rechts Keus. 

De foto van de Zweedse Industriëlen uit 1920, maar nu in een krantenknipsel. Bron: Museum Hengelo.

Ir. Keus als econoom
Keus is in die tijd een zeer invloedrijk man. Hij schrijft regelmatig in alle belangrijke kranten over de economie in Nederland. Tussen 1936 en 1937 schrijft hij zelfs wekelijks een artikel in de NRC. Hij geeft zijn mening en draagt oplossingen aan hoe Nederland de crisis kan voorkomen of afwenden. Zijn mening als directeur van één van de grootste en belangrijkste bedrijven van zijn tijd wordt serieus genomen getuige de vele artikelen in alle kranten. In 1934 is een crisis volgens Keus ten einde. Op de voorpagina van de Telegraaf verschijnt dit artikel:

Voorpagina Telegraaf, 19-10-1934 

1933 - Vereniging van Handelaren op bezoek bij de Heemaf (in het midden vooraan zittend Keus). Bron: Geert Warrink.

In 1939 is Keus 25 jaar bij de Heemaf. Hij krijgt een wandbord van het personeel.

 

Links: directiegarage na verbouwing 1-6-1936 met uiterst links de auto van Keus, rechts: directie ingang met verkeerslicht 1-9-1940

 

Mooie foto van Keus met zijn prachtige automobiel, een Isotto Fraschini. Het Conam, een historische auto website gaf mij nog deze informatie mee: Het is moeilijk te zien op deze foto, maar als het inderdaad een Isotta-Fraschini is, dan vermoed ik een Type 8A van plusminus 1927/1928. Dat waren zeker geen goedkope auto's, een beetje te vergelijken met tegenwoordig een Rolls-Royce of een Bentley. Ook tegenwoordig worden er enorme bedragen voor betaald. Op Wikipedia meer over deze auto. Bron: L.D. Keus. 

27-7-1937, bezoek aan werkplaats Chemin de Fer Parijs 

De deelnemers aan de excursie van de Vrouwen "Electriciteits Vereeniging", afd. Groningen naar de Heemaf op Dinsdag 16 November 1937. Zittend zesde van rechts directeur Keus. Bron: Jan Hoogendorf

WO II
Keus was een zeer sociaal mens. Hij voerde een winstdelingsregeling in, een pensioenfonds en een personeelsorgaan (de latere ondernemingsraad). Hij bouwt het bedrijf verder uit en loodst de Heemaf door WO II heen. Het bedrijf heeft vrijwel geen schade geleden en kan zo verder. Na de oorlog komt er nog een onderzoek naar zijn rol in de oorlog maar er zijn geen documenten of bewijzen tegen hem gevonden, daarom hij lijkt niet "fout"  te zijn geweest, ondanks zijn Duitse connecties van voor de oorlog.

April/mei staking 1943

Als in Twente op 29 april bekend wordt dat de Duitsers krijgsgevangenen terug naar Duitsland te willen voeren wordt er bij de Hengelose bedrijven opgeroepen tot een staking. Bij Stork verlaten alle 3000 personeelsleden het bedrijf gevolgd door andere bedrijven. Bij Hazemeijer zijn het 800 en bij TCS voor zover de dienst het toelaat.

Bij Heemaf ligt het veel moeilijker. Met de Duitsers is afgesproken dat er geen personeelsleden van Heemaf in Duitsland te werk worden gesteld. Een staking kan dit in gevaar brengen.Een verzoek van leiding aan het werk te blijven werkt niet. Ruim 1000 personeelsleden gaan de straat op. Ook bij het Duits georiënteerde Hazemeijer fabriek voor Signaalapparaten willen een aantal meedoen maar bij de poort komen gewapende wachten en kan niemand het bedrijf verlaten. Op de vrijdag staken er wel 1000 man en de staking slaat over in Nederland. Er zijn op vrijdag 30 april veel Duitse troepen in Hengelo. De fabrikanten dienen in de avond op het gemeentehuis te komen. Wie zaterdagmorgen niet aan het werk is zal worden gearresteerd en doodgeschoten worden. De fabrikanten krijgen voor deze avond een vrijgeleide om op straat te mogen lopen.

H.I. Keus van Heemaf gaat hier fel tegen in. Het is hem onmogelijk alle arbeiders op tijd te waarschuwen. Uiteindelijk wordt het tot zaterdag 10.00 uur uitgesteld. Dat wordt door de Duitse politie niet aangehouden met twee doden tot gevolg. De staking wordt niet opgevolgd door de Spoorwegen en verloopt. Op maandag 3 mei is iedereen weer 'normaal' aan het werk.

Op 16 maart is er in Hengelo een overval op de burgerlijke stand. Het archief en het stratenplan worden meegenomen en begraven op de begraafplaats. Als represaille dienden werknemers voor vier weken op het vliegveld werken, Van Hazemeijer 50, Heemaf 25, Stork 60 en Dikkers 40. Na de oorlog werden de spullen weer opgegraven in een nog goede conditie. 

Bron: Willy Ahlers

Hengelo wordt op 3 april 1945 bevrijd. De Heemaf hervat zijn werkzaamheden weer op 16 april, zo blijkt uit bovenstaande foto: De twee jongste medewerkers van de Heemaf geven het startsein voor de werkhervatting na WO II  (16-04-1945). Op de voorgrond rechts dhr. Keus en links van hem -met bril - F. Willink (bron: Historisch Centrum Overijssel).

Na de oorlog is er veel schaarste. Via connecties in Amerika regelt hij goederen en eten voor de werknemers van de Heemaf. Een mooi voorbeeld zijn de schoenzolen die hij liet overkomen voor zijn werknemers. 

28-3-1946. Keus regelt schoenzolen voor zijn medewerkers en deze danken hem met een handtekeningen met een oorkonde en handtekeningen actie.

1-10-1942 Procuratiehouders en directie van de Heemaf

12-09-1939 Algemeen Dagblad.

13-10-1941. Opening nieuwe sportterrein van de Heemaf met een toespraak van Keus.

Keus (geheel rechts) met enkele onbekende personen op het bordes bij de Heemaf (1-5-1942)  

Wederopbouw
Na de oorlog moesten de grote bedrijven in Nederland financieel veel bijdragen aan de wederopbouw van Nederland. Keus heeft daar zo zijn bedenkingen over en hij ontwerpt een tekening (een koek) waar hij schematisch weergeeft wat de staatsuitgaven zijn, de Marshallhulp bijdragen en hoeveel er voor sparen en consumptie van het nationaal inkomen over blijft, waardoor er geen ruimte meer is voor investeringen en uiteindelijk de bedrijven daar aan onderdoor zullen gaan. Dit wordt bekend als de koek van Keus.   

 

Links: de koek van Keus, rechts : 23-1-40, de illustratie van een boek van Keus "Wat ons bedreigt" . We zien een spoel met daarin een gulden en het woord prijs vanwege de toenemende diameter van de spoel wordt de indruk gewekt dat de prijs stijgt.

De koek van Keus  1-6-1948

Net na de oorlog 1945/1946 brengt Keus een bezoek aan het Amerikaanse bedrijf Westinghouse. Hij gaat een samenwerkingsverband aan met Westinghouse, voornamelijk op het gebied van de bouw van elektrische locomotieven en zorgde zo voor een enorme groei van het installatiebedrijf en de massa- en serieproductie van elektrische installaties en machines bij de Heemaf.

 

1-7-1947 Directeur Knox (Westinghouse) met links H.I. Keus

10-8-1946-Toespraak de heer Keus bij de opening van de nieuwe fabriek in Zwartemeer.

Foto (reclame) voor een nieuwe wandkalender met daarop de handen van directeur Keus. 1-10-1947

Telegraaf 1949

Keus in Triburg (Duitsland) 1950.

Afscheid van "zijn" Heemaf
Op 31 maart 1951 nam Ir. F.R. Willink afscheid als directeur. Bij zijn afscheid kreeg hij een zelfportret aangeboden te schilderen door een schilder naar keuze. Willink kreeg twee directeuren als opvolgers en wel Ir. F. Stapff en Ir. J.L.Bonebakker. Dit mede omdat het vertrek van Keus ook aanstaande zou zijn. Dat gebeurde op 30 april 1954. Willink en Keus lieten en gezond en prachtig bedrijf achter. Keus vertrekt in verband met het bereiken van pensioengerechtigde leeftijd per 30 april 1954 en krijgt ook twee directeuren als opvolger per 1 mei 1954 en wel de heren Ir. H.J. Bonebakker en Ir. J. van der Wateren. Keus wordt per 1 mei 1954 tot commissaris benoemd.

 

Laatste vergadering Keus met fabriekskern (2-4-1951)

1-5-1951, Keus wordt Ridder in de Orde van Oranje Nassau, bron: Nieuwsblad van Friesland.

 

Nieuwjaarsrede Keus in de grote hal van de Heemaf (4-1-1954). 

8-12-1951 Dhr. Keus spreekt tot het personeel in de Grote Hal van de Heemaf in Hengelo, ter gelegenheid van de aflevering van de eerste elektrische locomotief van de serie 1200, bestemd voor de Nederlandse Spoorwegen

Jubileum  Keus 1919 - 1954
Feestelijkheden t.b.v. het afscheid Keus als directeur in 1954 (Hij was directeur van 1919 - 1954)

 keushal 4

Vrije Volk 24-03-1954

Opening van de Keushal
Op 29 april 1954 werd de Ir. H. I. Keushal gedoopt en in gebruik genomen voor de nieuwe montage- en beproevingsruimte voor de grootste machines van de Heemaf. In de loop van 1953 begon men met de bouw. De hal werd vernoemd naar oud directeur Ir. H. I. Keus, die op 30 april 1954 na 40 jaar dienst (waarvan 35 jaar directeur) afscheid nam als directeur van de Heemaf en voor dit bedrijf zeer belangrijk was.

keushal opening 1954 keushal 5a

Links de opening van de Keushal in 1954, rechts de Keushal in de jaren zestig van de vorige eeuw. 

Publicaties
Naast de uitgifte van brochures heeft hij vele publicaties op zijn naam staan o.a.:

  • Ordening gezien door de bril van een alleen-durver (1935)
  • Wat u niet ziet (1939)
  • Wat ons bedreigt (1940)
  • De ondernemer en zijn sociaal economische problemen (1942)
  • Herstel of afbraak (1949)
  • De waan van deze tijd (1951)

Een aantal van zijn boeken zijn ook in het Engels vertaald. Hij gaf veel lezingen o.a. voor de Mij voor Nijverheid & Handel en voor studenten.


Keus en Willink hebben in 35 jaar Heemaf groot gemaakt met 2000 man personeel en een gigantisch reserve vermogen. Beiden zijn er zelf niet rijk van geworden en hebben geen miljoenen nagelaten. In hun beginperiode moesten beiden sterk aan elkaar wennen. Ze hadden ook tegengestelde naturen. Ze dienden bij hun aantreden de complete staf te vervangen. De portretten van hem en Keus lagen op het laatst in de kelder aan de Bornsestraat en zijn in 1983 aan de families overgedragen. Het verhaal gaat dat Keus niet zoveel zin in het portret had en zeker niet in het vele poseren. Daarom zou hij een visgraatjes pak hebben aangetrokken waar schilder Willink extra veel werk aan heeft gehad. Op een vraag of dat niet veel werk was geweest geeft Willink als antwoord: "Ja, maar ik ben een zachtmoedig mens". 

  

Links de directiekamer van de Heemaf ten tijde van directeur Keus (20-4-1954), rechts zijn portret.

 

Links, zijn laatste huis aan de Zijdelaan 31 in Den Haag waar hij ging wonen na zijn pensionering. 

 

Links een portretfoto van Keus, rechts het handschrift van Keus op een een brief die hij schreef aan Cor Pot (directeur Smit Slikkerveer) uit 1936. 

Zijn werkkamer in Den haag aan de Zijdelaan in Den Haag, met de portretten van zijn twee kinderen Leo-Dirk ( roepnaam Loek ) en mijn tante Hans (ook roepnaam van mijn grootvader) gemaakt door Han Hulsbergen (schoonzoon van Ir. Van der Sijp).

27-02-1954-Algemeen Dagblad.

20-3-1954 de Telegraaf

Hier nogmaals het schilderij van Keus na restauratie en nu met de anjer aan de juiste zijde. Schilder: Carel Willink, foto: L.D. Keus.

 

Portretfoto Keus 28-7-1946

{jcomments off}

Bureau van Keus .

Meer volgt...... 

Bron: Familie foto's L.D. Keus (kleinzoon), Foto's Keus bij Heemaf HHG, Historisch Centrum Overijssel te Zwolle, Willy Ahlers, diverse kranten

 

Reacties mogelijk gemaakt door CComment

Historische nieuwsflits

Aanleg ondergrondse elektriciteitskabels in Utrecht (Heemaf 1925-1935)

Onderstaande foto betreft het aanbrengen van ondergrondse bekabeling aan de Hoogakkerlaan in Utrecht, door de Heemaf (1925-1935).

{jcomments off}

Bron: Codamuseum.

Schrijf reactie (0 Reacties)

Mooie foto van Willem Willink - mede oprichter van de Heemaf - achter het stuur van een prachtige Peugeot (1905).

Op de interessante historische auto website van het Conam vond ik een prachtige foto van Willem Willink, de compagnon van Hofstede Crull. Samen waren zij de grondleggers van de Heemaf en dus niet alleen Hofstede Crull was een autofanaat maar ook Willem Willink was er al vroeg bij. De foto dateert uit 1905 en Willem Willink zit hier achter het stuur van een 7 pk Peugeot, type 56 met bouwjaar 1903. De passagiers zijn Tricot-Jan, Manke Jan Willink en Benjamin ter Kuile. 

Bron: Dr. Bastiaan Willink, schrijver van 'Heren van de Stoom'.

Heemaf reclame 1913

Reclame van de Heemaf uit 1913, bron: NRC.

 {jcomments off}

Schrijf reactie (0 Reacties)

HHG Video Box

Cloud tag

Laatste nieuws

Uitgelicht

Statistieken

Aantal bekeken pagina's
7642619

Wie is online

We hebben 213 gasten en geen leden online

DMC Firewall is a Joomla Security extension!