Electromotorenfabriek (EMF) Dordt
Wikkelarij Ruckphen (1948)
TCS/Heemaf
Twentsch Centraal Station voor Stroomlevering / Heemaf (1916)
Systeem Coq Utrecht
Hidde Nijland, oprichter Coq Utrecht met de fabriek (1920)
Heemaf (Hofstede Crull & Willink)
2 transformatorzuilen op wagon van Staatsspoorwegen (1-9-1913)
Systeem Coq Utrecht
Lossen van een 10 kV (1922)
Hazemeyer
Floris Hazemeyer, oprichter van Hazemeyer bij de fabriek aan de Tuindorpstraat in Hengelo (1914)
Heemaf
Grote machine hal 1919
Heemaf
Poseren tijdens eerste proefrit van locomotieven voor Java. In midden met vlinderdasje HEEMAF directeur Keus (1928)
Smit Transformatoren
Vervoer transformator door fa. Frederiks d.m.v. paardentractie (1913-1915)
Heemaf
Wikkelarij 1922
Heemaf
Elektrische centrale Helpman Groningen 1914
Heemaf
Een Heemaf vrachtauto met daarop een Heemaf motor staat voor de nieuwe Heemaf fabriek (1900)
Smit Slikkerveer
Draaistroomgenerator 16-11-1912
Hazemeyer
Reyrolle hal (1922)
Rento Hofstede Crull
De oprichter van de Heemaf bij een machine van de General Electric Company tijdens de Wereldtentoonstelling in Chicago (1893).
EMF Dordt
Werklui van Willem Smit & Co's Electromotorenfabriek in Dordrecht (1916)

Laatste updates

Biografie Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (1863-1938)

Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull, elektriciteitspionier, sportman en fabrikant

PortretHofstedeCrull-1917
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull rond 1917. Bron: HHG

Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull (26-11-1863, Meppel - 08-09-1938 Doetinchem). Vader: Wolter Hendrik Crull (1828-1864). Moeder: Catharina Annette Kuiper (1831-1909). Echtgenote 1 Aleida Johanna Hendrika Dikkers (1865-1928). Echtgenote 2: Elisabeth Kühm. Kinderen: 4 dochters: Johanna (1895-1945), Catharina Annetta Jacoba (1897-1989), Woltera Hendrika (1900-1966 )  Aleida Johanna Hendrika (1902-1971)

Inleiding
Rento Wolter Hendrik Hofstede Crull werd geboren in 1863. Na de lagere school in de stad Groningen en een weinig succesvol verlopen HBS tijd in diezelfde stad, werkte hij enkele jaren in een fabriek in Borne. Hij pakte daarna de studie weer op. Ditmaal aan de technische hogeschool in Hannover, waar hij elektrotechniek studeerde.

In 1891 ontwikkelde hij veel activiteit voor het Amerikaanse bedrijf Thomson Houston' op de grote elektriciteitstentoonstelling in Frankfürt am Main. Direct na die tentoonstelling volgde een periode van drie jaren praktisch werken in de fabrieken van Thomson Houston en General Electric in de Verenigde Staten. Hij bezocht daar ook de Wereldtentoonstelling in Chicago van 1893. 

Op 1 april 1894 begon hij in Borne een technisch bureau, dat zich aanvankelijk vooral toelegde op installatiewerk, op de handel in elektrotechnische materialen en op het stichten van openbare elektriciteitsbedrijven. In 1897 volgde zijn associatie met de werktuigbouwkundige ingenieur Willem Willink en stichtten zij samen de firma 'Hofstede Crull en Willink'.

Spanningsmeter gemaakt  tussen 1897 en 1900 door Hofstede Crull & Willink, Bron: Gemeentearchief Borne

Na verhuizing naar Hengelo in 1900, vervaardigde het bedrijf in toenemende mate ook eigen elektrotechnische producten. Deze laatste activiteit nam nog sneller toe, nadat de firma in 1908 werd omgezet in de naamloze vennootschap: 'Hengelosche elektrische En Mechanische Apparaten Fabriek' HEEMAF. Vanaf 1915 behoorde ook de fabricage van elektromotoren en generatoren tot de HEEMAF-activiteiten.  

Lees meer

AFO Hattem op de Beurs in Milaan (1956)

Michel Boerkamp stuurde mij een mooie foto uit 1956 van een beurs stand in Milaan waar de AFO uit Hattem met een stand vertegenwoordigd was. De foto is gemaakt door de opa van zijn vrouw, Geert van der Wal, oud werknemer en gepensioneerd AFO medewerker (overleden in 2020). Ook stuurde hij nog 3 documenten (indiensttreding AFO 1949, getuigschrift en pensioenoverzicht uit die tijd. 

Bron: Michel Boerkamp

 

Links Getuigschrift Geert van der Wal tbv Militaire Dienst, rechts pensioenregeling bij AFO te Hattem.

Geert van der Wal - in dienst bij de AFO in Hattem (1949)

Bron: Michel Boerkamp

 

 

 

{jcomments off}

Lees meer

Fotoalbum diverse Waterkrachtwerken op Java (Nederlands Indië 1920-1935)

Roy Jansson stuurde mij een aantal foto's van een boekje dat in zijn bezit is gekomen. Het zijn foto's van verschillende Waterkrachtwerken t.b.v. elektriciteit in Java, Nederlands Indië begin jaren 20/30 van de vorige eeuw. Veel van deze Waterkrachtwerken zijn opgericht met hulp van Nederlandse/Duitse en Engelse bedrijven uit die tijd.

Je kunt dat goed zien aan de machines die in de hallen staan. Op de foto van Lamadjan staan bijvoorbeeld een grote generator, enkele dynamo's (elektromotoren) en andere machines van Smit Slikkerveer, de schakelinrichting is van de Heemaf uit Hengelo, transformatoren o.a. van Smit. Het fotoboek is waarschijnlijk afkomstig van een hoofdingenieur of technisch engineer die onderhoudswerkzaamheden verrichte of verbeteringen aanbracht aan de technische installaties van deze Waterkrachtwerken.

Op de foto's zien we ook verschillende Waterkrachtwerken (WKW) in Java waarvan ik nog nooit gehoord had, behalve Waterkrachtwerk Lamadjan. Klik hier voor een uitgebreid artikel over WKW Lamadjan met fotomateriaal en film.

Ik ben het e-mail adres kwijt van Roy, dus als hij dit ziet hoop ik dat hij een reactie stuurt (onder de foto) ik wil graag het hele fotoalbum op de website plaatsen. Hieronder een aantal foto's. Totaal waren het ongeveer 100 foto's en dit zijn unieke foto's.

 

Lees meer

Hendrik Buursink - 50 jaar Heemaf / Holec Projects

Wynand Buursink stuurde mij een aantal foto's van zijn vader die in totaal 50 jaar bij de Heemaf in Hengelo heeft gewerkt. Hij werkte van 1942 tot 1992 bij de Heemaf (later Holec Projects).

Hieronder in het kort zijn loopbaan bij de Heemaf en bij Holec.

Hendrik Buursink werd geboren in 1928.  Na 7 jaren lagere school (Leusveen school) begint hij op zijn 14e (14-9-1942) als loopjongen bij de Heemaf bij het Centrale Postbureau. Hij werkt daar 1 jaar. Daarna gaat hij naar de afdeling lichtdruk en vanaf 1952 werkt hij bij de afdeling prijscalculatie.

Henk Buursink

Hendrik Buursink als jongste medewerker bij de Heemaf (1942). Bron: Wynand Buursink.

Hendrik volgt verschillende interne cursussen in de avonduren.

  • 1942-1943 de Ambachtsschool
  • 1943-1948 de Handelsavondschool
  • 1943-1954 cursus Werktuigbouwkunde


1946 - De Heemaf ontvangt schoenzolen voor zijn medewerkers n het kader van een actie van directeur Keus die via bevriende relaties van General Electric uit de Verenigde Staten in het bezit kwam van schoenzolen voor zijn personeel. Na de oorlog was er gebrek aan alles, dus zelfs schoenzolen waren zeer welkom. De jongeman zittend aan de tafel is Hendrik Buursink. Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle. Meer info over deze foto.

In 1949 tot 1950 dient Hendrik Buursink als militair in Nederlands Indië en daarna komt hij weer terug bij zijn geliefde Heemaf en weer bij zijn oude afdeling (prijscalculatie). Tussen 1962 en 1967 is hij daar chef geworden. In 1972 zien we hem op de afdeling ADO, en vanaf 1978 op de afdeling OBI. In de jaren zestig van de vorige eeuw gaat de Heemaf op in de veel grotere HOLEC groep en uiteindelijk valt de Heemaf uit elkaar. De activiteiten worden dan elders in de HOLEC groep onder gebracht.

Lees meer

Nico Verhoeff - chef bankwerker EMF Dordt (1938-1976)

Robin Salario stuurde mij enkele foto's van haar oom Nico Verhoeff die tussen 1938 en 1966 bij EMF Dordt heeft gewerkt. Hij was daar lange tijd chef van de bankwerkerij. In 1962 kreeg hij een Delfts blauw bord en een oorkonde omdat hij er 25 jaar werkte. In 1971 overleed hij. Zijn er nog oud collega's die Nico Verhoeff gekend hebben? Reacties graag onderaan deze pagina of per e-mail naar: rudohermsen@hotmail.com dan zorg ik dat ze bij Eveline terecht komen.


Rechts, Nico Verhoeff, links ??


Een foto met geheel links Nico Verhoeff ? Werknemers van EMF Dordt poseren voor de kapot geschoten gebouwen van EMF net na de oorlog. 

EMF Dordt 29-9-1950


Rechts Nico Verhoeff

  
Nico Verhoeff aan het werk. 

Lees meer

Hofstede Crull en de rampspoed bij zijn elektromotorenfabriek "de VIJF" in Doetinchem (1920 - 1934) + 3 FILMS

In 1920 werd in Doetinchem - de bijna vergeten-  elektromotorenfabriek "DE VIJF" opgericht door Rento Hofstede CrullHofstede Crull, was elektriciteitspionier, oprichter van vele elektriciteitscentrales en van de Heemaf, het grootste elektrotechnische bedrijf van Nederland tot ver na WO II. Nadat Hofstede Crull in 1918 ruzie kreeg met de commissarissen van de Heemaf was het de beste oplossing dat Hofstede Crull weg zou gaan. Dit gebeurde ook, maar hij was niet de persoon om stil te gaan zitten.

Hij kocht een stuk grond in Doetinchem aan de Havenstraat (nabij de Oude IJssel en het oude centrum) en richtte daar de nieuwe elektromotorenfabriek "de VIJF" op, een concurrent voor de Heemaf en EMF Dordt. Van elektromotorenfabriek "de VIJF" was weinig bekend behalve dat het geteisterd werd door rampspoed tijdens zijn slechts 14 jarige bestaan. Hofstede Crull had weinig geluk met dit bedrijf dat een geduchte concurrent voor de Heemaf en EMF Dordt had moeten worden, maar heeft niet zo mogen zijn.

Er waren slechts weinig foto's van dit bedrijf bekend maar onlangs kwam een prachtig album uit de jaren 1925-1929 tevoorschijn welke in een van de knipsels in dit artikel wordt beschreven. Het album werd door  gedigitaliseerd. Dit gaf mij aanleiding om mij eens in de geschiedenis van dit bedrijf te duiken dat als rode draad  "rampspoed" door zijn geschiedenis heeft lopen.

De Vereenigde IJzer Fabrieken "De VIJF"
Logo de VIJFOp 11 december 1920 werd op initiatief van Hofstede Crull ten overstaan van notaris Ten Doesschate in Hengelo de NV De Verenigde IJzerfabrieken 'DE VIJF' opgericht. Het bedrijf werd gevestigd in Doetinchem en het ging vooral elektromotoren fabriceren.
Aanvankelijk liep het bedrijf goed. Vele oudgedienden van de Heemaf uit Hengelo, die meer vertrouwen hadden in Hofstede Crull dan in de nieuwe HEEMAF-directie, verhuisden naar Doetinchem en vonden werk in de nieuwe fabriek.

Lees meer

De eerste elektrische wasmachines van Nederland (Vélo) met een elektromotor van de Heemaf (1928) + 2 x FILM

In 1928 bracht het bedrijf "Vélo Waschmachine Maatschappij" de eerste elektrisch aangedreven houten wasmachine van Nederland op de markt en dit verlichtte de werkzaamheden van de huisvrouwen omdat ze niet met hun handen in het water het zware schrobwerk hoefden te doen. Er was natuurlijk nog veel te verbeteren aan deze (semi automatische) wasmachine maar het prototype van de wasmachine zoals wij die nu kennen was gemaakt. Er kwam nog steeds veel handwerk bij kijken. De vrouwen moesten nog steeds het water verwarmen, sop maken, inweken, uitspoelen, mangelen en drogen en als laatste strijken. Verder waren de wasmachines ook te duur voor de gewone man.


Velo reclame rond 1900 (bron: Bas Romeijn).

Heemaf
De Heemaf uit Hengelo was in die tijd het grootste elektrotechnisch bedrijf van Nederland en zij werden gevraagd om de was machine van een elektromotor te voorzien en het was proces deels te automatiseren. Concurrenten als EMF Dordt volgden snel met vergelijkbare elektromotoren voor concurrerende merken en vanaf de jaren dertig voorzag de Heemaf ook vele nieuwe wasmachinefabrikanten van elektromotoren. In totaal kende Nederland 14 wasmachine fabrikanten.

Korte historie van de Vélo wasmachinefabriek (1898 - 1973): 
In 1898 richt Johan Bosch samen met de Amerikaanse Van der Laan een handelsbedrijf op in Rotterdam. Een van de producten die ze invoeren is een patentloze houten wasmachine. De eerste gedachte is natuurlijk dit kunnen wij zelf ook maken. In 1901 gaat de fabriek in een oude boerenschuur van start en zo wordt men de eerste wasmachinefabrikant van Nederland. De zaken gaan zo goed dat men snel moet gaan uitbreiden. 

Lees meer

Elmec bouwdozen gemaakt door AFO

Net na de Tweede Wereld oorlog maakte de Apparatenfabriek Overijssel (AFO) enige tijd meccanodozen van het merk Elmec. Dit was een groot succes bij de jongeren die interesse hadden in techniek en de dozen waren niet aan te slepen. Ton Werkhoven verzamelt deze bouwdozen en hieronder vind u zijn bijdrage.

Ik las uw verhaal over de Overijsselse Apparaten Fabriek en stuur u bijgesloten een aantal foto's op. Ik ben gepensioneerd docent fotografie en verzamel al een tijdje metaalbouwdozen uit de eerste helft van de 20e eeuw. Het merk Elmec was mij jaren onbekend, totdat ik een doosje tegenkwam op Marktplaats. Intussen heb ik er meer dan een dozijn en daarnaast heel veel reserve onderdelen.

 

Ik heb er al meerdere motoren mee gebouwd aan de hand van de oorspronkelijke documentatie en besef dat dit Nederlandse product internationaal een unieke positie inneemt. Geen enkel merk heeft zulke bijzondere elektrische metaalbouwdozen geproduceerd als AFO, Maerklin met Elmex en Meccano hadden weliswaar elektrodozen, evenals de firma Kosmos, maar die halen het niet bij Elmec.

 

{jcomments off}

Lees meer

Biografie Hidde Nijland (1885-1962)

Hendrik Arend Hidde Nijland, uitvinder en constructeur


Dr. ir. H.A. Hidde Nijland Hidde Nijland

Hendrik Arend Hidde Nijland 1885 Dordrecht - 1962 Laren (NH).

Handschakelaar 1916 10 kV
Een van de eerste handschakelaars uit 1916 10kV.

Hendrik Arend Hidde Nijland werd 13-05-1885 te Dordrecht geboren. Hij was de zoon van de Haagse Kunstverzamelaar Hidde Nijland. Hidde Nijland Senior was gehuwd met Adriana Volker. Zij hadden vier dochters en drie zoons. Zoon Jan Hidde Nijland was architect, terwijl zoon Dirk Nijland een getalenteerd graficus was.
 Coq Logo
Broer Dirk Hidde Nijland, Schilder en Graficus ontwierp het bekende Coq logo.

Hidde Nijland Senior Dirk Hidde Nijland
Links: foto Hidde Nijland senior (1851-1931), rechts: Dirk Hidde Nijland, Schilder en Graficus (1881-1955)

Studietijd en eerste baan
Hendrik Arend Hidde (Henk) Nijland ging na zijn middelbare schooljaren studeren aan de Technische Hogeschool te Delft, alwaar hij in 1908 het diploma van elektrotechnisch ingenieur behaalde. Hij was afgestudeerd bij de beroemde professor Clarence Feldmann evenals Professor H.G. Nolen van Willem Smit & Co's Transformatoren. (Zij moeten elkaar bij de T.H. in Delft dus voor het eerst ontmoet hebben, later als lid van het KIVI). Hij begon zijn loopbaan als ontwerp-ingenieur in de tekenkamer van Smit Slikkerveer (1908-1915).


De tekenkamer van Smit Slikkerveer (1914/1915) met geheel linksonder Hidde Nijland. Bron: Archief  Brush HMA Ridderkerk.

Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI)
In 1911 brengt het KIVI een bezoek aan Smit Slikkerveer en Smit Dordt. Ter gelegenheid van dit feit hield Hidde Nijland een toespraak voor het KIVI (Koninklijk Instituut van Ingenieurs). Hidde Nijland is dan nog in dienst bij Smit Slikkerveer en de fabriek van Smit Dordt (EMF Dordt) is nog in aanbouw.

Toespraak Hidde Nijland (KIVI) 24-09-1911 bij bezoek KIVI aan Smit Slikkerveer

Bron: NRC: 24-09-1911

Op 24 jarige leeftijd (05-08-1909) trouwde hij met Elisabeth van der Meer de Walcheren in Rhoon (Zuid-Holland), zij had in Parijs muziek gestudeerd. In 1911 kregen zij 1 dochter, Elsa Hidde Nijland.

Prachtige foto van Hidde Nijland, zijn vrouw Els van der Meer de Walcheren en dochter Elske (10-09-1911) Huwelijksreis Hidde Nijland met Els van der Meer de Walcheren (1909)

Links: een prachtige foto van Hidde Nijland, zijn vrouw Els van der Meer de Walcheren en dochter Elske of Elsa (10-09-1911). Bron: Dirk Nijland. Rechts een foto gemaakt tijdens zijn huwelijksreis in 1909 (Bron: boek "Hoogtepunt" ,een verhaal over het leven van Elsa Hidde Nijland,(dochter van) die in het boek haar biografie en de stichting beschrijft die zij opgericht heeft).  

Systeem Coq
In 1914 wilde Ir. Hendrik Arend Hidde Nijland samen met zijn oom A.C.Volker Adriaanzn. in Frankrijk een fabriek van elektro-apparaten stichten, maar het uitbreken van WO I verstoorde die plannen. Daarom richtte hij zich weer op Nederland, waar door de provinciale elektrificatie een toenemende vraag naar schakel-materiaal was ontstaan. In 1915 richtte hij een fabriek voor hoog- en laagspanningsmateriaal op die in 1916 overging in N.V. Coq.

De fabriek van Coq om 1915 (toen nog een spiritusfabriek).

Tekst bij foto fabriek Coq Utrecht 1915

Bron: Dirk Nijland - uit Cantecleer (personeelsboekje Coq Utrecht 1950)

De fabriek van Systeem Coq 1920
De fabriek van Systeem Coq in 1920. Bron: Archief Coq Utrecht.

Op 22 juli 1916 richtten de heren ir. H.A. Hidde Nijland, H.C van der Lely en A.C. Volker Azn. de "N.V. Electro-Apparaten Fabriek Systeem Coq" op. Commissaris oom Arie Volker (van het Dordtse bagger-concern) was hoofdaandeel-houder, terwijl Hendrik Arend Hidde Nijland directeur werd. Coq Utrecht specialiseerde zich in het vervaardigen van hoogspanningsschakelinstallaties, en in het bijzonder gesloten schakelmateriaal waarmee grotere veiligheid voor het bedieningspersoneel werd verkregen.

Oprichting Coq Utrecht 1916

De oprichting van Systeem Coq, bron: NRC 01-09-1916 

De historie van Coq Utrecht hebben wij al uitgebreid beschreven en deze kun je HIER vinden. Ik vervolg de biografie met meer informatie over de persoon Hidde Nijland. Deze informatie komt o.a. van zijn dochter Elsa en naaste medewerkers. 

Hidde Nijland. 

Uitvinder en constructeur

Behalve ondernemer was ir. Nijland vooral uitvinder en constructeur. Als student Werktuigbouwkunde koos hij in 1905 voor de nieuwe studierichting Elektrotechniek. Vandaar zijn mechanische en fysische inzicht, dat later in een groot technisch oeuvre zou resulteren. Wat Coq vervaardigde, het waren allemaal zijn uitvindingen.

Hidde Nijland (1917)Zijn grote hartstocht voor het uitdenken van betere constructies bleek uit de schetsen, die hij in de late uurtjes thuis maakte en die hij 's ochtends naar de fabriek meebracht om ze door zijn medewerkers verder te laten uitwerken.Vaak waren daar 's avonds nog technische discussies aan verbonden, die tot diep in de nacht duurden, maar ook tot verbluffend eenvoudige oplossingen konden leiden. Als tijdens die seances de baas zijn befaamde intuïtie inschakelde, moest iedereen geduldig zwijgen. Dacht iemand het beter te weten , dan was het meteen: "Mond dicht, anders kan ik niet denken". Wat dit betrof hielden de monteurs van de buitendienst een aparte status. Trots op hun kennis van de klare producten, was hij altijd uiterst benieuwd naar deze bevindingen, want de praktijk, dáár ging het bij hem om. Zijn stel regel was, dat eigen ervaring verreweg het beste was, maar voor geëxperimenteer had hij weinig waardering.

Proeven waren volgens hem alleen nuttig aan het einde en meer ter bevestiging. Lang voordat de KEMA in staat was om zijn 150kV's te testen, durfde hij al deze enorme en kostbare constructies te garanderen. De daarmee verkregen kennis werd dankbaar toegepast bij de lagere KV's, want: "Als je dan verkleint, verklein je ook de bijverschijnselen !" Zich wel bewust van de mogelijke risico's, verfijnde hij stapsgewijs de technologie. Aanvankelijk isoleerde èn schakelde hij met transformator-olie en werd de bij weigering ontoelaatbare overdruk meteen breek membraan beveiligd. In latere constructies zorgde olie nog voor de isolatie, maar werd al met perslucht geschakeld. Pas nadat hij door middel van koeling het ionisatie-probleem van de hete gassen had weten op te lossen, zou hij ook op isolatie met perslucht overgaan.

Hidde Nijland met een aantal commissarissen (1917-1920)
Hidde Nijland (geheel rechts) met een aantal commissarissen (1917-1920)Bron: Archief Coq Utrecht.

Het wezen van het Systeem Coq is nadrukkelijk traceerbaar in het concentrische principe: metalen cylindrische isolatie-omhulling met daarbinnen de uithijsbare schakelelementen. die onschadelijk waren gemaakt door eveneens cylindrische veldsturingen, die men ontworpen had met behulp van metingen in de elektrolytische trog. Nijland verstond de kunst om bij de hoge afschakelvermogens -met perslucht en dubbelbeblazen onderbreking -omkeerconstructies te maken voor de afvoer naa rboven van de schakelgassen door middel van een stelsel van coqoliet-pijpen, schakelorgels genoemd. Hierbij voerde hij zijn idee uit om de uitgeschakelde vermogenschakelaar in zijn geheel uit hijsbaar te maken,wat aparte scheiders bespaarde.

Coqolite railsysteem
Coqoliet railsysteem (archief Coq Utrecht)

Omdat isoleren droge lucht vereist,werd deze eerst gecomprimeerd en daarna toegelaten tot de schakelinstallatie. Voor dragende constructies waren isolatie-kolommen nodig. Hiertoe ontwierp Nijland coqoliet: geïmpregneerd en cylindrisch gewikkeld transformatorpapier, dat in ovens uitgehard verspanend bewerkbaar was. Bij de grotere constructies plaatste hij voor de veldsturing metalen ringen aan de uiteinden van de kolommen, om bij kleinere installaties condensator-sturing toe te passen, ofwel in coqoliet meegewikkeld aluminium-folie. Mogelijk prijkten Nijlands grootste innovatieve talenten in een constructie waarbij hij de van een aardlaag voorziene vaste coqoliet kolom combineerde met een persluchtschakelaar en waarbij de veldsturing op het condensatorprincipe berustte. Veel van Hidde Nijlands baanbrekende werk, zou door anderen later worden nagevolgd.

Fabriek Coq (1915-1920)

Bron: boek " Hoogtepunt" Elsa Hidde Nijland.

Fabrieksdirecteur
Hidde NijlandDe fabriek zag  ir.Nijland als de baas van mensen en machines, een die vond dat tempo houden een eerste vereiste was. Het bedrijf, maar meer nog het product was zijn enige doel. Aldus streefde hij steeds naar uitbreiding en perfectie. Daarom ook liep hij dagelijks rondjes door de fabriek, iedereen en alles tot in de kleinste bijzonderheden observerend en terecht wijzend.  Zo streng als hij was voor zijn personeel, zo zuinig ging hij ermee om. In de oorlog weigerde hij elke medewerking aan de bezetter en was absoluut tegen vordering van zijn goede vaklieden, wat hem alleen door grote persoonlijke moed gelukte. Tot het laatst zou hij over zijn mensen waken en ze inspireren. Alleen door zijn afnemende gezondheid zag men hem al minder vaak op de werkvloer, maar hij bleef voelbaar. 

Commercieel talent
Als uitvinder en industrieel was ir. Nijland bovendien gezegend met een merkwaardig commercieel talent. In 1916 ging hij er voor het eerst op uit om kopers te vinden voor zijn product, iets wat opnieuw speelde bij de introductie van het gesloten materiaal. Hierbij bleek steeds weer dat hij een overtuigende persoonlijkheid was. Werd bij zijn bezoeken aan de directeuren van elektriciteitsbedrijven eindelijk, in luttele bewoording en een schetsje, een bestelling overeengekomen, dan blééf men afnemer. En eenmaal klant liet hij ze niet in de steek, bood service achteraf, want de clientele behoorde tevreden te zijn en daarbij moest je doorgaan tot het bittere einde. Om stipte levering, tijdige reparatie of wijziging na te komen, werden onder zijn persoonlijke leiding vaak 's avonds en 's nachts de dingen nog afgemaakt en hij vergat dan nooit de werkelijk prima fourage.

Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI).
Nadat hij in 1908 afstudeerde als Technisch Ingenieur werd hij ook lid van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI). Via het KIVI deed hij veel technische kennis en nieuwe inzichten op. Men maakte geregeld excursies naar fabrieken, beurzen enz. Zo leerde hij ook veel directeuren van bekende fabrieken kennen en dit "netwerken" resulteerde natuurlijk ook weer in orders.

H.M. Koningin Wilhelmina bezoekt de beursstand van Coq Utrecht (1919)
H.M. Koningin Wilhelmina bezoekt de beursstand van Coq Utrecht (1919)
Bron: Smit Mededeelingen 1966.


Sociaal voelend
Zijn vriendschap een weldaad, ontving de heer Nijland ook de gewone man op zijn kamer en luisterde naar diens problemen en gaf hij raad en hulp op reële wijze. In 1947 zou hij zich ook in breder verband door de oprichting van pensioenfonds Coq sterk willen maken voor goede sociale voorzienigen voor zijn getrouwen. In 1950 deed de directeur een extra donatie aan het fonds, zodat ook over de Coq-jaren van vóór 1947 pensioenaanspraken konden worden gemaakt. Ondanks de grotere fabriek bleef hij dezelfde, rechtvaardige persoon, die zijn beloften en afspraken nakwam. Dat leidde tot vruchtbare gesprekken met de Fabriekskern en de Ondernemingsraad. In contacten met deze overleg organen vielen soms harde woorden, maar er was nooit rancune. 


Persoonlijkheid
Veel waarde hechtte hij aan een serieuze gedachten uitwisseling, maar ongefundeerde conclusies of foute tegenargumenten werden genadeloos afgestraft. Dan kon hij opeens fel uitvallen, om dit weer even snel te vergeten. Hij had geheel eigen ideeën en een groot plichtsgevoel, met echter als schaduwzijde, dat het hem moeilijk viel taken te delegeren of zijn mening te herzien. Dus een halsstarrig lijkende man, maar die toch respect afdwong. Zijn eis, dat de ander zich net zó inspande voor het bedrijf, was wellicht onredelijk, maar legitiem in de ogen van iemand, die zelf hierin vóór ging. Net zo moeilijk en hard voor ander en zijn als voor jezelf,dan moet je ook afstand doen van alledaagse prettige dingen.

Hij leefde sober maar goed, woonde buiten, maakte graag verre auto reizen en bewonder de natuur. Zo zag hij de bliksem als een grote perfecte vermogens-schakelaar, die, als het elektrische wonder der schepping Gods, door mensen nooit was na te maken. Wel was hem beschoren om tot de dood toe te mogen werken, in het harnas te sterven, zoals hij dit graag wilde. Toen z'n dagen geteld waren, zette hij zich in voor zijn mentale nalatenschap van wijsheid, inzichten en ervaring, met als zijn concrete erfgoed een firma in schakelmateriaal.

Sigaar van Hidde Nijland
Hidde Nijland was een fervent sigaar roker. Hier een exemlplaar met een Coq sigarenbandje. Bron: Archief Coq Utrecht.

Jubilaris
Bij jubilea en herdenkingen was meneer Nijland altijd de meest beminnelijke man,een mens vol geest,humor en medeleven. Zo ook bij het 25-jarig bestaan van Coq en een spreker oude notulen aanhaalde, volgens welke de financier A.C. Volker soms stevige kritiek had gehad op z' n neef Henk en dat hij, toen hij weer eens voor hem garant moest staan, zou hebben gezegd: "De directeur is veel te eigenwijs en te wild en er is een hopeloos verwarde administratie, maar ik doe het omdat ik die jongen nu eenmaal graag kan lijden".
Hidde Nijland en zijn vrouw na de onthulling van een mozaiek ter gelegenheid van het 40 jarig bestaan van Systeem Coq

Toen in 1956 de firma 40 jaar bestond, zei men: "Onze baas. de enige die alle veertig jaar hier was, is méér dan jubilaris. hij is de ziel van ons bedrijf".

40-jarig bestaan van Coq in 1956
Bron: boek "hoogtepunt" van Elsa Hidde Nijland 

 

40 jarig jubileum van Hidde Nijland bij Coq. Bron: HHG

Gedurende zijn lange carrière kreeg hij drie hoge onderscheidingen en twee ere-doctoraten:

  • 1949: Ridder in de orde van Oranje Nassau.
  • 1954: Doctor honoris causa van de Academia Internazionale Di Alta Cultura te Rome.
  • 1955: Bevordering tot Officier in de orde van Oranje Nassau.
  • 1955: Doctor honoris causa van de Technische Hogeschool Delft.
  • 1956: Ridder in de orde van het Legioen van Eer van de Republiek Frankrijk.

Koningin Juliana feliciteerd Hidde Nijland en zijn vrouw na zijn promotie tot Doctor aan de TH te Delft.
H.M. Koninging Juliana feliciteerd Hidde Nijland en zijn vrouw na zijn bevordering tot Doctor aan de TH. te Delft (1955: ) Bron: Dirk Nijland.

 

 

 

Boekje van Coq  ter gelegenheid van het 50 jarig bestaan van de elektrotechnische afdeling van de TH  in Delft en het ere doctoraat van Hidde Nijland. Bron HHG 

1954: Doctor honoris causa van de Academia Internazionale Di Alta Cultura te Rome

In 1954 ontving hij het Eredoctoraat in de technische wetenschappen: "Doctor honoris causa" van de Academia Internazionale Di Alta Cultura te Rome

1955: Doctor honoris causa van de Technische Hogeschool Delft.

In 1955 ontving hij het eredoctoraat: "Doctor honoris causa" van de Technische Hogeschool Delft.

Delft 1955: Ere promoties in aanwezigheid van HM Koningin Juliana. Hidde Nijland zittend tweede rij tweede van links. Op de foto staat een kruisje op zijn neus + enkele onderscheidingen op zijn jas. (bron: commons.wikimedia.org).

In 1958 bezocht H.M. Prins Bernhard de fabriek van Coq Utrecht
In 1958 bracht H.M. Prins Bernhard een bezoek aan een beursstand van Coq Utrecht.

Hidde Nijland, Ridder in de Orde van Oranje nassau, bron: HHG

Hidde Nijland, Ridder of officier in de Orde van Oranje Nassau (1949 of 1955), bron: Nike van Rijswijk

Hieronder nog enkele "familiekiekjes" van de familie Nijland, met o.a. Hidde Nijland en Dirk Nijland. De foto's ontving ik van een kleinzoon van Dirk Nijland met dezelfde naam:

Familie Nijland

Achter v.l.n.r. Dochter van Dirk Nijland (Marie), Marie van der Meer de Walcheren (vrouw Dirk Nijland), Hidde Nijland, ?
Zittend op de voorgrond (met baard): Dirk Nijland, kunstenaar en broer van Hidde Nijland. Bron: Dirk Nijland.

Ouderlijk huis Hidde Nijland in Den Haag (1937) Ouderlijk huis Hidde Nijland in Laren (1940)

Links: huis familie Nijland in Den Haag (1937), rechts zijn huis in Laren (1940).

Familie Nijland in Laren (1940).

Bron: boek "Hoogtepunt" over de stichting van Elsa Hidde Nijland.

Dirk Nijland, kunstenaar (broer van Hidde Nijland en ontwerper van het logo van Coq)
Dirk Nijland, broer van Hidde Nijland. Hij was een zeer bekend kunstenaar en ontwierp o.a. het Coq logo. Bron: Dirk Nijland

Familie Nijland

Hidde Nijland op bezoek bij zijn zwager Pieter van de Meer de Walcheren,
V.l.n.r. Hidde Nijland, Piet Nijland (violist en neef van Hidde Nijland), Pieter van der Meer de Walcheren, Dirk Volker Nijland (+ vrouw), ?,? Bron: Dirk Nijland

De Hudson waarmee Hidde Nijland overal heen gereden werd

Bron: boek "Hoogtepunt" over de stichting van Elsa Hidde Nijland.

In 1962 overleed Hendrik Arend Hidde Nijland op de leeftijd van 76 jaar.

Overlijden Dr. Ir. H.A. Hidde Nijland (1962) Overlijden Dr. Ir. H.A. Hidde Nijland (1962)
Bron: De Bel 20-02-1962 (Archief Coq Utrecht).

Typeplaatjes Coq Utrecht

Logo's van Coq Utrecht. Bron: seniorenvereniging Coq.

Kantoor Hidde Nijland (1917-1920)
Kantoor Hidde Nijland 1917-1920 (Bron: Archief Coq Utrecht).

In 1965 werd de Dr. ir. H.A. Hidde Nijland Stichting opgericht als eerbetoon aan deze pionier in de elektrotechniek. Zij organiseert sindsdien elke twee jaar een evenement. De ene keer is dat de lezing, de andere keer de uitreiking van de Hidde Nijland-prijs. Het doel van de stichting is het bevorderen van de ontwikkeling van de wetenschap van en het onderwijs in de elektrotechniek, speciaal dat van de sterkstroom aan de Technische Universiteit Delft. Klik HIER voor de website van de Hidde Nijland Stichting.

alt

Met dank aan Mej. E. Hidde Nijland, dhr. ir. R.M.G. Delsing en dhr. ir. A.A. de Heus.  Bron: Uitvinder bij de gratie gods,  Dr. Ir. H.A. Hidde Nijland (1885-1962) / Smit Mededelingen 1966 Coq Jubileumnummer / Henk Peet, Archief Coq Utrecht / Holec Historisch Archief (Willy Ahlers)/ Dirk Nijland.

Schrijf reactie (0 Reacties)

Heemaf - Stakingen (1926 en 1943)

Een aantal keren is Heemaf bij een staking betrokken geweest. In de twintiger jaren van de vorige eeuw ontstonden er in Duitsland sterke valuta problemen en ook kwam er een vermindering van koopkracht in alle landen. Het gevolg was dat bedrijven niet zonder grote verliezen in stand konden worden gehouden. De lonen waren te hoog geworden en er moesten noodgedwongen loonsverlagingen worden doorgevoerd.

Ook bij Heemaf werd hiertegen gestaakt. Er werden grote inspanningen geleverd organisatie en productie te verbeteren. In deze moeilijke periode heeft de directie van Stork nagedacht om te proberen de Heemaf over te nemen. Klik HIER voor meer informatie over deze staking uit een selectie van de Hengelosche Fabrieksbode (personeelsblad van Stork) van september t/m december 1926.

Staking Heemaf 1926 

 19 augustus 1926: staking Heemaf, duur 10 weken. Eis 10% meer loon, het werd 2 cent per uur (boven de 18 jaar en 1 cent onder de 18).

Staking Heemaf 19-08-1926

Bron: Leeuwarder nieuwsblad: 19-08-1926

Heemafstaking in 1926
De oorzaak van de staking was een oproep om meer loon te eisen. Heemaf zat echter in een moeilijke periode en in de Fabrieksbode van Stork wordt daarop ingegaan. Aandeelhouders krijgen al geen dividend en hun aandelen van elk 1000 gulden was nog maar 300 gulden waard. Er zat zelfs de mogelijkheid in dat de aandeelhouders Heemaf per eind 1925 zouden liquideerden. Er werkten 1300 mensen bij Heemaf en stoppen zou een grotere ramp zijn dan meer loon, niet alleen voor de medewerkers maar ook voor Hengelo. Dankzij hulp van de Metaalbond waar Heemaf lid van was kon er tot een vergelijk komen waarbij de rentabiliteit van Heemaf niet in gevaar kwam.

Heemaf staking 1926

Bron: Sumatra Post 24-09-1926

19-06-1926
De stakers gingen ver om hun doel te bereiken. Bron: Voorwaarts 10-09-1926


1926 - Bron: Stichting Old Hengelo.

Staking beamten Heemaf {jcomments off}

Staking 29 april 1943
Het bekend worden van een Duitse maatregel om Nederlandse militairen terug te voeren in Duits krijgsgevangenschap was de aanleiding van een spontane staking in verschillende Hengelose bedrijven. Veel militairen waren gewoon weer aan het werk en hadden een gezin. Na de middag was de staking bij Stork in volle gang en sloeg over op het bedrijf naast Stork, G. Dikkers & Co over. Bij de Kon. Nederlandse Zout industrie moesten eerst voorzorgsmaatregelen nemen het bedrijf stil te leggen. Dit gold ook voor werknemers van het Twents Centraal Station; het personeel voor de stroomproductie bleef werken. Bij Heemaf werd het werk vertraagd en werd Keus gezegd dat het werk neergelegd zou worden. Keus stelde dat hij reeds met Duits instanties had gebeld voor nadere inlichtingen; hij zou worden teruggebeld. Er werd echter niet teruggebeld. Keus riep het personeel bij elkaar en stelde dat de consequenties ernstiger zouden kunnen zijn dan nu werd gedacht. Hij stelde voor door te werken; maar het personeel dacht er anders over en er werd gestaakt. Alleen bij Hazemeyer werd niet gestaakt, Signaal apparaten had een Duitse directie en er werkten 129 Duitsers, 59 NSB-ers en 11 personen met een andere nationaliteit. Er werd gesteld dat de maatregel niet op Hazemeyer van toepassing was.

Bron: Holec Historisch Genootschap

Schrijf reactie (0 Reacties)

Overdracht van de schakelinstalatie door nv. Heemaf aan de KSW te Nijverdal (1941) + 2 films

In 1941 leverde de Heemaf een schakelinrichting voor de fabriek van de Koninklijke Stoomweverij te Nijverdal. Behalve de schakelinstallatie werden ook verschillende generatoren (dynamo's) en elektromotoren geleverd voor de machinekamer van deze fabriek. Feitelijk werd de gehele elektrische installatie door de Heemaf gedaan. Daarnaast werden ook naaimachines voorzien van alle mogelijke Heemaf elektro motoren, (zie foto van een soort naaimachine met Heemaf remmotor onderaan dit artikel.

Frederik ten Cate (1823-1908)G. Salomonson (1838-1911)Korte historie van de Koninklijke Stoomweverij (KSW)
Het dorp Nijverdal is in 1836 gesticht door de Nederlandsche Handel-Maatschappij (die er een agentschap stichtte waar door thuiswerkers geweven katoentjes werden ingekocht) en de Engelsman Thomas Ainsworth (die er een textielfabriek begon). De locatie werd gekozen vanwege de gunstige ligging op de kruising van de rivier de Regge (die indertijd met “Enterse zompen” werd bevaren) en de in 1829 geopende straatweg Zwolle-Almelo. Spoorlijnen waren toen nog nergens in Nederland te vinden. Na de dood van Ainsworth kochten de gebroeders Salomonson zijn fabriek, lieten die afbreken en openden op dezelfde plaats in 1852 hun Koninklijke Stoomweverij (KSW). In 1872 ging de KSW naar de beurs. In 1957 fuseerde de KSW met Ten Cate uit Almelo en dit bedrijf bestaat nog steeds als Nijverdal ten Cate. 

Lees meer: Overdracht van de schakelinstalatie door nv. Heemaf aan de KSW te Nijverdal (1941) + 2 films

Schrijf reactie (0 Reacties)

De historie van de Heemaf

Op 1 april 1894 werd onder leiding van R.W.H. Hofstede Crull te Borne een technisch bureau gestart. Al spoedig ontstond daaruit de firma Hofstede Crull & Willink, die zich bezig hield met de inrichting en exploitatie van elektrische centrales. In 1900 werd de firma overgeplaatst naar Hengelo en in 1908 omgezet in de N.V. Hengelosche Electrische En Mechanische Apparaten Fabriek - HEEMAF. Dit bedrijf ontwikkelde zich al snel tot een belangrijke producent van elektrische machines en apparaten voor de opwekking en de toepassing van elektrische energie, het ontwerpen en uitvoeren van complete elektrische installaties voor fabrieken, havenbedrijven, waterstaatswerken en spoorwegen en het vervaardigen van telefoontoestellen.

Hofstede Crull Electrotechnisch bureau Hofstede Crull en Willink te Borne (1897)

Hofstede Crull logo

Logo van het technisch bureau van Hofstede Crull uit 1894. Bron: Archief HHG.

NL-ZlHCO  464.2 900 Wikkelen bovenste statorhelft van grote draaistroommotor 01 08 1919

Wikkelen bovenste stator helft van grote draaistroommotor 01-08-1919 bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle

Personeelsadvertentie 15-09-1900 Hofstede Crull en Willink Logo Heemaf
15-09-1900 stond deze personeelsadvertentie in het dagblad "Nieuws van den dag". Men was dus op zoek naar personeel voor het zojuist naar Hengelo overgeplaatste bedrijf.

 Werkplaats Heemaf Heemaf fabriek Hengelo 1924

Een kijkje in de werkplaats (jaren twintig).                                                     Heemaf fabriek 1924

 



NRC 12-11-1921 NRC 11-03-1922


Reclame NRC 13-12-1913

Inhoudsopgave:

 

Schrijf reactie (0 Reacties)

Historische nieuwsflits

Hazemeyer advertenties - systeem Reyrolle (1929)

2 advertenties van Hazemeyer uit "De Werkgever" van 1929

Advertentie Hazemeyer uit de Werkgever (1929) 

Advertentie Hazemeyer uit de Werkgever (1929) {jcomments off}
Knipsels: bron: De Werkgever, eigendom van Holec Historisch Genootschap.  Foto's eigendom Holec Historisch Genootschap.

Schrijf reactie (1 Reacties)

Koning Alfonso van Spanje bij de stand van de vertegenwoordiger van de Heemaf tijdens de Wereldtentoonstelling in Barcelona (1929)

Eind jaren 20 van de vorige eeuw had de Heemaf een vertegenwoordiger in Spanje "Electric Supplies Co". Dit was een van oorsprong Duits bedrijf die optrad als agent voor de Heemaf met de SKA motor als belangrijkste export product. In 1929 was de Wereldtentoonstelling in Barcelona en deze werd geopend door Koning Alfonso van Spanje. Bij Historisch Centrum Overijssel vond ik onderstaande unieke foto, waar Koning Alfonso van Spanje bij de stand van Electric Supplies Co is geweest en o.a. de SKA motoren heeft bekeken. Meer over Koning Alfonso vinden we op Wikepedia.

{jcomments off}

Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle

Schrijf reactie (0 Reacties)

HHG Video Box

Cloud tag

Laatste nieuws

Uitgelicht

Statistieken

Aantal bekeken pagina's
7584100

Wie is online

We hebben 64 gasten en geen leden online

DMC Firewall is a Joomla Security extension!